Akü Sökme, Takma ve Kontrolleri
Akü Sökme, Takma ve Kontrolleri
A- ARAÇ VE GEREÇLER
1- Motor 2- El aletleri ve takımlar 3- 12 voltluk batarya 4- Voltmetre
Kazanım: Akülerin sökülmesini, takılmasını ile kontrolünü ve değişimini yapar.
B- İŞLEM BASAMAKLARI
1- Kaputu aç ve koruyucu demiri yuvasına tak. Bazı araçlarda kaputun yaylı olması açıldığında havada asılı kalmasını sağlıyor. Çalışan koruyucu demiri kullanma ihtiyacı duymuyor.
Bu tehlikeli bir davranıştır. Koruyucu demirin yuvasına mutlaka takılı olmasını sağla.
2- Çamurluk örtüsünü çalışacağın kısma uygun şekilde yerleştir.
3- Araç üzerinde akünün yerini tespit et.
Akü sökülürken iş eldiveni, iş önlüğü, iş gözlüğü ve iş ayakkabısı koruyucu donanımlarını kullan. Kullanılmaması cilde ve kıyafete zarar verir.
4- Akünün önce şasi (-) kablo başı somununu iki ağızlı veya yıldız anahtarla gevşet. Burada dikkat edilmesi gereken yapılacak iş için uygun anahtar kullanmaktır.
Yanlış pozisyonda ya da uygun anahtar kullanılmaması kazaya sebep olabilir. Negatif (-) kablo başını kutuptan ayır.
5- Pozitif (+) kablo başı somununu iki ağızlı veya yıldız anahtarla gevşet. Bir somun veya cıvatayı sıkarken veya gevşetirken anahtarı daima kendine doğru çek.
Herhangi bir nedenden dolayı anahtarı iterek kullanmak zorunda kalırsan, avucunun içi ile iterek kayma tehlikesini azalt Bu işlemlere dikkat edilmez ise yaralanmalar oluşabilir.
6- Pozitif (+) kablo başını kutuptan ayır.
Burada dikkat edilmesi gereken negatif kablo kutup başı aküye bağlı ve ilk olarak pozitif kablo başı sökülürse aracın şase alacak her hangi bir yerine teması kısa devre oluşturur. Bu yüzden her zaman ilk olarak şase kablosu sonra devre kablosunu sök. Kısa devre tesisatın yanmasına sebep olur.
7- Aküyü yerinden dikkatlice sarsmadan al.
Aküyü eğmek, sallamak tehlikeli ve akünün ömrünü azaltan bir davranıştır.
8- Akü yeterince ağır olduğu için, kaldırma talimatında belirtildiği gibi uygun şekilde kaldır. Belirtildiği şekilde kaldırılmaması ileride özellikle sırt ve bel kısmında kalıcı hasar oluşturabilir.
9- Yine akü içerisindeki sıvı asitli olduğu için aküyü belli bir mesafede taşı.
Asidin cilde veya kıyafete teması zarar verebilir. Temas söz konusu ise temas eden yer bol su ile yıkanmalıdır.
10- Akünün sökülmesinden sonra yapılacak ikinci uygulama akünün fiziki kontrolüdür.
Kutup başlarında ezilme, çatlaklık, kırılma var mı kontrol et.
Akü yüzeyinde meydana gelebilecek çatlaklıklar sızıntıya sebep olur. Bundan dolayı mutlaka iş eldiveni kullanılmalı. Akü içindeki asit cilde zarar verebilir.
11- Akü kutusu ve kapağında çatlak, ezilme, erime var mı kontrol et. Bu tür aküler kullanılmaz. Akü eleman kapaklarının sökülmesi sırasında kimyasal gaz çıkışı meydana gelir.
Mutlaka koruyucu maske ve gözlük kullan. Çıkan gaz parlayıcıdır, bakımın yapıldığı yere ateşle yaklaşma.
12- Elektrolit seviyesini kontrol et. Plakaların 1-1,5 cm üzerinde olmalı. Akü kutusu üzerinde ki maksimum ve minimum çizgisine bakarak da seviye kontrol edilebilir. Yeterli değil ise saf su ilave et.
Akü şarj göstergesine bakıldığında şarj gerekiyor mu? Yeşil şarjlı olduğunu siyah şarj gerektiğini, beyaz ise saf su ilave edilmesini ifade eder.
13- Üçüncü yapılacak uygulama ise akünün yüzeyden kaçak kontrolüdür. Bu kontrolün amacı akü kutusunda ve kutup başlarında çatlaklık veya sızıntı olup olmadığını tespit etmektir.
Avometrenin komütatörünü DCV (doğru akım voltajı) da 20 Volt konumuna getir. Voltaj ölçülürken devreye paralel bağlanır. Doğru şekilde ölçüm yapılmaz ise avometrenin arızalanmasına sebep olur.
14- Avometre değer gösterirse, bunun sebebi akü kutusunda veya akü kutup başlarının dip kısmında sızıntı olduğudur. Ya da akü yüzeyinde zamanla elektrolit veya pislik birikmesinden kaynaklanabilir. Yüzeyi temizle ve tekrar kontrol et.
15- Dördüncü yapılacak uygulama ise akünün yoğunluk kontrolüdür.
Bu kontrolün amacı akü elektrolitinin yoğunluğunu ölçerek akünün şarjı hakkında yorum yapmaktır.
Bu işlem yandaki şekilde görüldüğü gibi hidrometre ile yapılır. İşe başlamadan önce hidrometrenin sağlam olup olmadığını kontrol et. Bir önceki işlemden asit kalmış olabilir buda yanlış sonuç verir. Su ile temizle.
16- İşe başlamadan önce mutlaka eldiven giy, maske ve gözlük tak. İlk olarak akünün eleman kapaklarını sök.
17- Lastik top elle sıkılı iken, hidrometre hortumu, akü hücresi içinde elektrolite girecek şekilde tut.
Lastik top, parmaklar arasında yavaş yavaş bırakılarak hidrometrenin içine elektrolit girmesini sağla. Çekilen elektrolit tekrar hücre içine bırakılmalı böylece ölçümlere başlamadan önce hidrometre içinin ıslak hale gelmesi sağlanmalıdır.
Lastik top tekrar sıkılıp yavaş yavaş bırakılarak hidrometre içine bu kez ölçüm için elektrolit çekilmelidir.
18- Ölçüm yapılırken, skalaya elektrolit yüzeyi hizasından bakarak değeri oku.
Bu işlem yapılırken lastik topa elle basınç yapılmamalı ve şamandıranın cam tüpün hiç bir tarafına temas etmeksizin dik ve serbest olarak yüzdüğünden emin olunmalı.
19- Ölçümler bittikten sonra, hidrometre içine temiz su çekilip tekrar dökülerek, elektrolit kalıntıları giderilmelidir. Akü elektrolit yoğunluğuna göre şarj durumu hakkında yorumu yandaki tabloya göre yap.
20- Beşinci yapılacak uygulama ise akü kapasite kontrolüdür. Bu kontrolün amacı akünün şarj durumunu görmek ve marş motoruna gerekli akımı verip vermediğini tespit etmektir. Burada Fazer marka akü test cihazı kullanılmıştır.
İlk olarak eleman kapaklarını aç. Burada mutlaka koruyucu maske ve gözlük kullan. Çıkan gaz parlayıcıdır, bakımın yapıldığı yere ateşle yaklaşma.
21- Akü test cihazının kırmızı maşasını akünün (+) kutup başına, siyah maşasını (-) kutup başına bağla. Akü kapasitesine göre amper seçme butonundan uygun amperi seç.
„Ok „ butonuna bas ve ekranda akünün voltajını oku. Aküden yaklaşık 400 amper akım çekilir.
22- Cihazın „Test‟ butonuna bas. Cihaz marş motoru gibi aküden yüksek akım çekecek.
Ekranda akünün marş motoruna verebileceği akım esnasında ki voltaj değerini gösterir. Bu değer 9,6 V‟dan aşağı olmamalıdır. Yine ekranın altında ki ledlere bakarak alt kısmında belirtilen şarj değeri okunur.
23- Altıncı yapılacak uygulama ise akü takviye işlemidir.
Bu işlemin amacı başka bir akü ile motorun çalışmasını sağlamak. Bu işlem için takviye kablosundan faydalanılır.
Takviye kablosunun siyah kablolu maşasını yardımcı akünün (-) kutup başına, diğer ucundaki maşayı da bitmiş akünün (-) kutup başına bağla.
24- Takviye kablosunun kırmızı kablolu maşasını yardımcı akünün (+) kutup başına, diğer ucundaki maşayı da bitmiş akünün (+) kutup başına bağla. Araç marş yapılır ve motor çalıştıktan sonra takviye kablolarını sök.
25- Yedinci yapılacak uygulama ise akünün şarja bağlanmasıdır.
Şarj işlemi yapılacak ortamın mutlaka havalandırması iyi olmalıdır. Şarj esnasında akü eleman kapakları açık olduğundan kimyasal reaksiyon sonucu kimyasal gaz çıkışı meydana gelmektedir. Çıkan gazın parlama özelliğinden dolayı, ateşle yaklaşılmamalı yangın çıkabilir.
26- Şarjlı bir akünün voltaj değeri 12,5 V‟dur. Yoğunluk değeri 1.280 gr/cm³ olmalıdır.
Yapılan kontroller sonucu akünün şarja bağlanacağına karar verildiyse, kaç amperde ve ne kadar sürede şarjda kalacağı aşağıda belirtilen örnekteki gibi hesaplanır.
27- Şekilde akü kapasitesi 60Ah. Bunun 1/20‟si alınır ve amper değeri hesaplanır. 3A‟dir.
Yoğunluk değerine bakılarak tablodan ne kadarı dolu ne kadarı boş hesaplanır. Jelli akü de ise yoğunluk ölçümü olmadığı için voltaj değer tablosuna bakılır. Tablodan ½ şarjlı olduğu anlaşıldıysa;
Şarj süresi=Boş kısım/şarj akımı formülünden hesaplanır.
O da 30Ah/3= 10 saat çıkar.
28- Şarj akımı ve süresini hesapladıktan sonra akü eleman kapaklarını sök. Akü şarj cihazının kırmızı maşasını akünün (+) kutup başına, siyah maşasını (-) kutup başına bağla.
Maşaları kesinlikle birbirine temas ettirme. Birbirine teması kıvılcım çıkmasına sebep olabilir. Buda aküden çıkan gazın parlama özelliğinden dolayı, yangına sebep olabilir.
29- Sigorta giriş düğmesini açık konumuna getir. Daha sonra çıkış sigorta düğmesini açık konumuna getir.
Şarj cihazının voltaj ayarlama düğmesi, akü 12 V‟luk olduğu için 12 V‟a alınır.
Amper ayarlama düğmesini de akü kaç amperde şarj edilecekse o değere göre ayarla.
30- Sekizinci yapılacak uygulama ise akünün araca bağlanmasıdır. Sökme işleminin tam tersi yapılarak araca bağla.
İş bitiminde aldığın malzemeleri yerine koy ve ellerini dezenfekte etmeye unutma. Atölyeyi temiz ve düzenli tut. Çalışma ortamının düzenli olması iş kazalarını önler, işlem süresini kısaltır.
31- Yaptığınız işlemi öğretmeninize kontrol ettiriniz.
Youtube kanalımıza abone olmak için tıklayınız.
| İlginizi Çekebilecek Linkler |