Araçlarda Klima Sistemi Nasıl Çalışır -2

Hatırlanacağı gibi geçen bir önceki anlatımda araçlardaki klima sistemleri dersimizin ilk konularında klimanın önemi ve klima sistemlerinde kullanılan freon gazlarının genel özellikleri ile kompresörlerde kullandığımız klima yağına değinmiştik. Bu  dersimizde ise klima sistemlerinde kullanılan sistemin elemanlarından Kompresörleri ve Kondenserleri anlatacağız. Öncelikle genel olarak bir soğutucu devrenin genel elemanları ile dersimize başlayalım…

Soğutucu Madde Devresi Elemanları

Bir klima sistemi soğuk üretmez, sadece araç içindeki ısıyı dışarıya aktarır. Soğutma devresine ait şema bir klima sisteminin çalışma prensibini göstermektedir: Soğutucu madde kapalı bir devrede dolaşır ve bu arada sürekli olarak sıvı halden gaz haline ve gaz halinden sıvı haline geçer. Böylece iç mekandan ısı alınır ve dışarıya verilir.

Soğutucu madde devresi esas olarak 7 komponentten oluşur:
1-Kompresör
2-Kondenser
3-Kurutucu / Biriktirici
4-Ekspansiyon valfi
5-Evaporatör
6-Hortum ve borular
7-Ayar ve Kumanda tertibatları

Bu komponentler, içinde soğutucu maddenin dolaştığı kapalı bir soğutucu madde devresi şeklinde birleştirilmiştir. Klima sistemi sıkıştırmalı soğutma sistemi prensibine göre çalışır, dolaşımdaki soğutucu maddenin gaz halindeyken sıkıştırıldığı, ısı vererek yoğuşduğu ve basınç azalması ile ısı alarak tekrar buharlaştığı soğutma devresi bir yüksek basınç kısmı (basma tarafı) ve bir alçak basınç kısmına (emiş tarafı) ayrılır.

Bunların ayrılma noktaları kompresördeki valf plakası ve ekspansiyon valfindeki püskürtme memesi veya kısıtlama ayarında kısıtlayıcıdır. Soğutma devresi çalıştırıldığında kompresör, gaz halinde, soğutucu maddeyi evaporatörden emer, sıkıştırır (soğutucu madde bu arada 60 ila 100oC. a kadar ısınır) ve kondensere basar. Sıkıştırılmış sıcak gaz kondenserde, kondenserin etrafından akan dış hava (seyir rüzgarı veya ek fanının hareket ettirdiği hava) ile soğutulur.

Basınca bağlı olarak çiğleşme sıcaklığına erişildiğinde soğutucu madde yoğuşur ve sıvı haline geçer. Kondenserden gelen tamamen sıvılaşmış soğutucu maddenin sıvı kabına gelir ve burada toplanır.

Soğutucu maddenin içinden geçtiği kurutucuda olabilecek nem ve safsızlıklar filtre edilir. Soğutucu madde sıvı kabından ekspansiyon valfine akar, ekspansiyon valfinden yüksek basınçlı sıvı soğutucu madde evaporatöre (alçak basınç kısmına) püskürtülür. Sıvı soğutucu madde evaporatörde genleşir ve buharlaşır. Buharlaşma için gerekli ısı evaporatör lamelleri arasından akan havadan alınır ve bu arada bu hava soğur. Tekrar tamamen gaz haline gelen soğutucu madde kompresör tarafından emilir ve tekrar sıkıştırılır.

1. Kompresör
2. Elektromanyetik kavrama
3. Devir sayısı regülatörü
4. Servis bağlantısı alçak basınç
5. Servis baðlantısı yüksek basınç
6. Dengeleme kabı
7. Kondenser
8. Sıvı kabı
9. Kurutucu eleman
10. Alçak basınç şalteri
11. Yüksek basınç şalteri
12. Gözetleme camı
13. Aşırı basınç valfi
14. Ekspansiyon valfi
15. Evaporatör
16. Sıcaklık sensörü
17. Yüksek basınç gaz şeklinde
18. Yüksek basınç sıvı şeklinde
19. Emiş basıncı, sıvı şeklinde
20. Emiş basıncı, gaz şeklinde

Kompresör

Motorlu araç klima sistemlerinde yalnızca soğutucu yağı ile yağlanan pistonlu kompresörlerin kullanılması söz konusudur. Kompresör sadece klima cihazı devreye alındığında çalışır. Kompresör araçın rölanti çalışmasında bile yeterli soğutma gücünü sağlayabilecek kapasitede tasarımlanmıştır.

Değişik motor devir sayılarına, çevre sıcaklıklarına veya sürücü tarafından seçilen iç mekan sıcaklıklarına uyum sağlanabilmesi için kompresör gücü değiştirilebilir. Pistonların bağlı bulundukları yalpalı diskin açısının değiştirilmesi suretiyle piston stroku ve dolayısıyla kompresör kapasitesi değişir.

Kompresörlerin çoğunun kapasitesi sürekli olarak devreye alma ve devreden çıkarma suretiyle değiştirilebilmektedir. Kompresörlerin çeşitli tipleri bulunmaktadır:
Pistonlu veya yalpalı diski kompresörler, vidalı kompresörler ve paletli kompresörler.

Elektromanyetik Kavrama

Çalışma sekli. Kavrama, bir V-kayış ile araç motoru ve kompresör arasındaki tahrik bağlantısını oluşturur. Kavrama; bobininden, rulmanla yataklanmış kayış kasnağından ve yaylı diskten oluşmaktadır. Yaylı disk, kama ve emniyet somunu ile kompresörün krank miline tespit edilmiştir. Kayış kasnağı kompresör tipine göre yaylı diske bağlıdır veya flanş . mil çıkışına preslenmiştir. Manyetik bobini kompresör gövdesine tespit edilmiştir. Kayış kasnağı, V . kayışı vasıtasıyla araç motoru tarafından tahrik edilir. Klima sistemi devrede değilken kayış kasnağı boşta döner. Klima sistemi devreye alındığında, manyetik bobinine araç gerilimi uygulanır ve manyetik bir kuvvet alanı oluşur. Bu alan yaylı diski dönmekte olan kayış kasnağına doğru çeker ve bu şekilde sabit bir bağlantı oluşturur.

Bu bağlantı sayesinde kasnak kompresör milini ve dolayısıyla kompresörü tahrik eder. Kompresör, manyetik bobininin akımı kesilene kadar çalışır. Akım kesildiğinde yaylı  disk, geri çekme yayları vasıtasıyla kasnaktan ayrılır ve kasnak kompresör milini tahrik etmeksizin boşta döner.

1. Elektromıknatıs
2. Kayış kasnağı
3. Göbek
4. Yaylı disk
5. Tahrik mili

Kondenser

Genel: Kondenser, borulardan ve büyük bir ısı transfer yüzeyi ve iyi bir ısı geçişi sağlamak için borulara sıkıca tespit edilmiş lamellerden oluşur. Kondenserdeki ısı transferi, kondenserin dış hava ile soğutulması şeklinde olur. Havalandırma, aracın seyir rüzgarı, motor fanı veya ilave fanla sağlanır.

Çalışma şekli: Kompresörden gelen takriben 60-100 oC sıcaklıktaki gaz halindeki sıcak soğutucu madde kondensere yukarıdan basılır. Borular ve lameller bu ısıyı çok çabuk bir şekilde iletirler. Dış hava kondenser üzerine yollanır, bu hava ısı alır ve bu şekilde gaz halindeki soğutucu madde soğutulur. Soğutulma sırasında belli bir sıcaklık ve soğutucu madde yoğuşur ve sıvı haline geçer. Sıva haldeki soğutucu madde kondenserin altından çıkar.

Bu ikinci dersimizde burada son buldu. Bir sonraki dersimizde klima sistemini devre elemalarından Klima Şişesi, Basınç Düzenleyici valf ve evaparatörü işleyeceğiz. Dersimizi takip ettiğiniz için teşekkür ederim.

Araçlarda Klima Sistemi Nasıl Çalışır 1.Ders

Araçlarda Klima Sistemi Nasıl Çalışır 3.Ders