Araçlarda Klima Sistemi Nasıl Çalışır-3
Evet sevgili arkadaşlar hatırlayacağımız gibi 2.dersimizde klima devresinin çalışmasını ve klima devresinde bulunan Kompresör ve konderseri işlemiştik. Bu 3.dersimizde klima sisteminin Diğer elemanlarından, Kurutucu, Toplama Kabı, Basınç Değiştirici, Kısıtlayıcı, Evaparatör ve Sıcaklık Regülatörünü işleyeceğiz.
Sıvı kabı ve Kurutucu
Genel: Sıvı kabı soğutucu madde için dengeleme ve depo kabı görevini görür. Evaporatörde ve kondenserde ısı yükü, kompresör devir sayısı gibi farklı işletme şartları nedeniyle, şarj edilmiş miktardan alınan çeşitli miktarlarda soğutucu madde devreye pompalanır. Bu dalgalanmaların dengelenmesi için devreye bir ısı kabı konmuştur. Kondenserden gelen sıvı haldeki soğutucu madde burada toplanır ve ancak evaporatörde havayı soğutmak için gerekli olan miktar akmaya devam eder.
Kurutucu cüzi miktarda suyu kimyasal olarak bağlayabilir ve bu şekilde devreden arındırabilir. Kurutucu tipine göre 6 ila 12 gram su bağlayabilir. Bağlayabileceği su miktarı sıcaklığa bağlıdır. Sıcaklık düştükçe bağlayabileceği su miktarı artar. Örneğin 40 oC sıcaklıkta doymuş olan bir kurutucu 60 oC sıcaklıkta suyun bir kısmını tekrar bırakır. R12 ile çalışan klima sistemlerinde kurutucular silikajel, moleküler süzgeçler ve alüminyum oksitten oluşur. Reçine ile birlikte pişirilmiş bir kat cisim halindedirler.
Çalışma Prensibi: Sıvı haldeki soğutucu madde kaba yandan girer ve orada toplanır, kurutucudan geçer ve yükselme borusundan genleşme valfine doğru akar.
1. Kumanda termostatı
2. Aşırı basınç valfi
3. Servis bağlantısı
4. Süzgeç
5. Kurutma elemanı
6. Gözetleme camı
7. Basınç şalteri
Toplama kabı
Kısıtlama kumandasına sahip klima sistemlerinde yüksek basınç tarafındaki sıvı kabının yerine alçak basınç tarafına bir toplama kabı konmuştur.
Toplama kabı, soğutucu madde ve kompresör yağı için bir depo görevi görür. Evaporatörden madde içinde bulunabilecek nem (su) kabın içindeki kurutucuda tutulur. Soğutucu madde plastik başlık civarında toplanır ve kompresör tarafından U borusundan emilir. Böylece, kompresörün sıvı halde madde emmemesi sağlanmış olur.
Kompresör yağı toplama kabının tabanında toplanır. Kompresör tarafından emilen soğutucu madde, U borudaki bir delikten kompresör yağı alır. Filtre süzgeci, delikten kirlenmiş soğutucu madde girmesini önler.
Termostatik Ekspansiyon Valfi (TEV)
Genel: TEV, soğutucu maddenin evaporatör çıkışındaki aşırı ısınma miktarına bağlı olarak evaporatöre soğutucu madde akışını ayarlar. TEV sayesinde, evaporatöre, evaporatörün ısı transfer yüzeyinden en iyi şekilde yararlanmak üzere, o anki işletme artlarında buharlaştırabileceği miktarda soğutucu madde sevk edilir. TEV, soğutma devresindeki yüksek ve alçak basınç kısımlarının ayrım noktalarından birisi olup evaporatörden önce monte edilmiştir.
Evaporatörde optimum soğutma kapasitesine ulaşmak için soğutucu madde debisi sıcaklığa bağlı olarak ekspansiyon valfi tarafından ayarlanır. Evaporatörden çıkan soğutucu maddenin sıcaklığı yükseldiğinde ekspansiyon valfinin termostatındaki soğutucu madde genleşir ve evaporatöre giden soğutucu madde debisini arttırır. Evaporatörden çıkan soğutucu maddenin sıcaklığı düştüğünde termostatdaki soğutucu maddenin hacmi azalır ve evaporatöre giden soğutucu madde debisi azaltılır.
Termostatik genleşme valfi, üç kuvvetin kombinasyonu vasıtasıyla kumanda edilir.
1. Aşırı ısınmış soğutucu maddenin sıcaklığına bağlı olan sensör hattındaki basınç, sensör doldurma yerinden açma kuvveti olarak diyaframa etki eder (PFÜ).
2. Evaporatör basıncı, diyaframa ters yönde etki eder (PSa).
3. Ayar yayının baskı kuvveti (PFe) de buhar basıncı ile aynı yönde etki eder.
 |
 |
Kısıtlamalı kumanda devresi
Ekspansiyon valfiyle kumandanın tersine, kısıtlayıcı ile kumandada sıvı soğutucu maddenin evaporatöre püskürtülmesi bir kısıtlayıcı vasıtasıyla olur. Bu yüzden yüksek basınç tarafında kondenserden sonra mecburen sıvı kabı konmamıştır. Bunun yerine alçak basınç tarafına bir toplama kabı yerleştirilmiştir.
Kısıtlayıcı
Kısıtlayıcı, yüksek basınç tarafıyla alçak basınç tarafı arasındaki ayrım yeridir.
Kısıtlayıcı aşağıdaki görevleri üstlenir:
1. Kısıtlayıcı, soğutucu maddenin debisini belirler. Kalibre edilmiş delikten ancak mevcut basınca tekabül eden miktarda soğutucu madde geçebilir.
2. Kısıtlayıcı klima sisteminin yüksek basınç kısmındaki basıncı muhafaza eder ve dolayısıyla soğutucu maddenin sıvı halde kalmasını sağlar.
3. Kısıtlayıcı da bir basınç düşmesi olur. Soğutucu maddenin kısmen buharlaşması dolayısıyla evaporatöre girişten önce bir soğuma olur.
4. Sıvı haldeki soğutucu madde, kısıtlayıcı da zerrecikler haline gelir.
Evaporatör
Sıvı haldeki soğutucu madde evaporatöre püskürtülür ve gaz haline dönüştürülür. Bu işlemde soğutucu madde evaporatörde buharlaşır. Evaporatördeki buharlaşma sırasında soğutucu maddenin sıcaklığı, suyun donma noktasının çok altındadır. Soğutucu maddenin buharlaşması için gereken ısı çevreden, yani evaporatör dış yüzeyinin üzerinden akan havadan alınır.
Evaporatörün önündeki bir fan, taze havayı / devirdaim havasını emer ve evaporatörün üzerinden geçirir. Bu şekilde soğutulan hava aracın içine üflenir. Soğutulan çevre havasında mevcut olan nem ise, çiğleşme sıcaklığından daha soğuk olan evaporatör yüzeylerinde yoğuşur ve su olarak dışarı iletilir. Böylece evaporatör, sadece soğutma işlevini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda havanın kurutulmasını da sağlar. Bu şekilde, araç içindeki hava ortamı önemli ölçüde iyileştirilmiş olur.
Bu etki, özellikle camlar buğulandığı zaman çok faydalıdır. Camlara üflenen kuru hava kısa zamanda görüşü açar. Neme ek olarak havadaki parçacıklar da evaporatörde tutulur. Böylelikle evaporatör aynı zamanda üflenen havanın temizlenmesini de sağlar.
1 Evaporatör
2 Ekspansiyon valfi
3 Emiş devresi
4 Basma devresi
Sıcaklık regülatörü (TR)
Genel: TR (eğer mevcutsa) gerektiğinde kompresörün elektromanyetik kavramasını devreden çıkarır ve tekrar devreye sokar. Böylece evaporatör lamelleri üzerinde yoğuşan suyun donarak evaporatörün buzlanması önlenir. TR. nin sıcaklık sensörü, donanıma göre, evaporatör lamelleri arasına veya evaporatör çıkışına (emiş devresine) yerleştirilmiştir.
Sabit ayarlı sıcaklık regülatörlerinde, yaklaşık 1oC ile 0 oC sıcaklıkta regülatör kompresörü devreden çıkarır ve yaklaşık +3 oC sıcaklıkta yeniden devreye sokar. Ayarlanabilir sıcaklık regülatörlerinde bu değerler azami ayar için geçerli olup, kumanda değerleri değiştirilebilir. Başka ayarlarda regülatör daha yüksek sıcaklıklarda devreyi açar ve kompresörün daha kısa süre devrede kalmasını sağlar. Bu şekilde hava sıcaklığının ayarlanması mümkündür.
Hatırlatma: Gücü ayarlanabilen kompresörlerde bu işlev başka sistemler tarafından da yerine getirilebilir.
Araçlarda Klima Sistemi Nasıl Çalışır 1.Ders
Araçlarda Klima Sistemi Nasıl Çalışır 2.Ders