Arıza Teşhisi ve Periyodik Bakım
Arıza Teşhisi ve Periyodik Bakım
Motorlu araçlar teknolojisi alanı hareket kontrol sistemleri dersine ait çalışma sorularından olan arıza teşhisi ve periyodik bakım modülüne ait çalışma sorularını sizler ile paylaşmak istiyoruz. Bu çalışma sorularını öğrencilerinize tavsiye edebilirsiniz.
Çalışma Soruları
1) Periyodik bakım ne demektir?
Motorlu araçlar üzerinde belirli aralıklarla kontrol, ayar ve değiştirme işlemlerinin gerçekleştirilmesi gereklidir. Bu işlemlerin tümüne “periyodik bakım” denilmektedir.
2) Periyodik bakımlarda yapılan işlemler nelerdir?
Kontrol, Ayar, Değişim
3) Motorlarda meydana gelebilecek kompresyon kaçaklarının etkileri nelerdir? Yazınız.
İçten yanmalı motorlarının kompresyonu (Sıkıştırma) motorun gücünü ve torkunu doğrudan etkiler. Kompresyon kaçakları arttıkça motorun gücü ve torku düşmekte, yakıt sarfiyatı ve motorun yağ tüketimi artmaktadır.
4) Eğer motorda sıkıştırma sonu basıncı fabrika değerlerinin altında gerçekleşiyorsa arıza nerede olabilir? Yazınız.
Motorlarda yanma sonu sıcaklıklarının yüksek olması için sıkıştırma anında basıncın normal seviyelerde olması gerekir. Eğer sıkıştırma sonu basıncı fabrika değerlerinin altında gerçekleşiyorsa motorun segmanları, silindir kapak contası ve supap sistemlerinde arıza meydana gelmiş demektir.
5) Eğer motorda sıkıştırma sonu basıncı fabrika değerlerinin altında gerçekleşiyorsa arızanın nereden kaynaklandığını pratik olarak nasıl anlarız? Yazınız.
1.Rölantide çalışan bir motorun yağ doldurma kapağı açılarak buradan çıkan dumana göre yorum yapılabilir. Yağ doldurma kapağını açtığımızda sürekli ve egsoz gazına benzeyen bir durumda basınçlı olarak duman geliyorsa motorun muhtemelen segmanları aşınmış veya kırılmıştır.
2.Seyir halinde yokuş çıkarken otomobilin egsoz gazlarının rengine bakılır. Egsoz borusundan mavi renkli duman çıkıyor ise; motorun segmanları silindir yüzeyinde gerekli yağ filmi oluşturamadığından, silindir cidarında kalan fazla yağ yanmaktadır.
6) Segmanlarda ve supap oturma yüzeylerinde meydana gelen kompresyon kaçaklarının sebepleri nelerdir? Yazınız.
1.Segmanlarda meydana gelen kaçaklar genellikle segmanların zamanla aşınarak tam olarak görev yapmamasından kaynaklanır.
2.Supaplar; oturma yüzeylerinin arasına kir ve pisliklerin girmesi veya supap ayarlarının yanlış yapılması, silindir kapak contasının görev yapmaması gibi nedenlerden kaynaklanan durumlar da kompresyon kaçağına sebep olur.
7) Kompresyon testinin yapılış yerini yazınız?
Kompresyon testi benzinli motorların buji yuvasından, dizel motorlarının ise enjektör yuvasından yapılır. Kompresyon ölçen manometrenin ucuna bağlanan bir aparat ile buji veya enjektör yuvasından ölçüm yapılır.
8) Günümüzde kullanılan benzinli motorların sıkıştırma oranları genellikle………….. ile…… …….. arasında değişir.
Günümüzde kullanılan benzinli motorların sıkıştırma oranları genellikle…… 8:1…….. ile…… 10:1…….. arasında değişir.
9) Benzinli motorlarda sıkıştırma sonu basıncı…. …. kg/cm2 dir.
Benzinli motorlarda sıkıştırma sonu basıncı…. 8-10…. kg/cm2 dir.
10) Benzinli motorlarda sıkıştırma sonu sıcaklığı……………… °C civarındadır.
Benzinli motorlarda sıkıştırma sonu sıcaklığı……… 150………… °C civarındadır.
11) Günümüzde kullanılan dizel motorların sıkıştırma oranları genellikle……….. ile……….. arasında değişir.
Günümüzde kullanılan dizel motorların sıkıştırma oranları genellikle…… 17:1 ….. ile…… 20:1 ….. arasında değişir.
12) Standart bir dizel motorunda sıkıştırma sonu sıcaklığı……………. °C dir.
Standart bir dizel motorunda sıkıştırma sonu sıcaklığı……… 700…………. °C dir.
13) Dizel motorlarında sıkıştırma sonu basıncı……………. kg/cm2 dir
Dizel motorlarında sıkıştırma sonu basıncı……….. 20-25………. kg/cm2 dir
14) Dizel motorlarda sıkıştırma sonu basınç ve sıcaklığının yüksek olmasının motora etkileri nelerdir? Sıkıştırma sonu basınç ve sıcaklığı yükseltmek için ne yapılmaktadır? Yazınız.
Dizel motorlarında sıkıştırma sonu basıncı ve sıcaklığı ne kadar fazla olursa o kadar iyi bir çalışma karakteristiği göstermektedir. Yüksek sıkıştırma oranları dizel motorlarında sıkıştırma sonu basıncını ve sıcaklığını yükseltir.
Sıkıştırma sonu basınç ve sıcaklığın fazla olması için bazı dizel motorlarında aşırı doldurma (Turbo şarj) sistemleri kullanılmaktadır.
15) Motorun kompresyon testine hazırlanma aşamaları nelerdir? Yazınız.
1.Benzinli ve dizel motorlarında kompresyon testi aynı prensiple yapılır.
2. Kompresyon ölçüm cihazı Benzinli motorlarda buji yuvasına, dizel motorlarda ise enjektör yuvasına takılır.
3.Benzinli ve dizel motorlarda test öncesi motor normal çalışma sıcaklığına gelinceye kadar çalıştırılır
4.Motor durdurulur, buji (Dizel motorda enjektör) etrafındaki pislikler basınçlı hava ile temizlenir
5.Uzun süreli marş yapılacağı için akünün tam dolu olması dikkat edilmelidir.
6.Gaz veya hava kelebeğinin test anında tam açık olması gerekmektedir.
16) Motorlarda kompresyon testinin yapılma işlemi nasıldır? Yazınız.
1.Kompresyon testi yapılacak aracın birinci silindirinde bulunan buji (Dizel motorlarında enjektör) uygun bir anahtar ile yerinden dikkatli bir şeklide sökülür.
2.Kompresyon test cihazı uygun bir aparat ile buji yuvasına monte edilir.
3.Üretici firmanın kompresyon test değerleri öğrenilir.
4.Motorun silindir sayısına göre bir durum değerlendirme tablosu oluşturulur.
5. Kompresyon cihazı ilgili silindire takıldıktan sonra 3-5 saniye marşa basılır.
6.Marş sonunda kompresyon cihazında okunan basınç değeri durum değerlendirme tablosu na yazılır.
7.Ölçülmeyen diğer silindirler için bütün işlemler tekrarlanılarak, her silindir için ölçüm işlemi yapılır.
17) Ölçüm sonunda bazı silindirlerin kompresyon basınç değeri diğer silindirlerden çok düşük çıkarsa ne yapılmalıdır? Yazınız.
Motorun supap ayarlarının yapılarak kompresyon testinin tekrarlanması gerekir. Supap ayarı sonunda yine aynı sonuçlar çıkıyor ise, segmanların veya silindir kapak contası arızalı olabilir. Düşük kompresyonu olan silindirin bujisi yerinden çıkartılır ve yağdanlık ile silindirin içerisine motor yağı sıkılır ve yağlanan silindirin kompresyonu tekrar ölçülür. Değerlerde yükselme var ise bu silindirin segmanları aşınmış olabilir. Eğer değerlerde herhangi bir değişme yok ise silindirler arasında contadan dolayı kaçak vardır.
18) Silindir kaçak testi niçin yapılır? Açıklayınız.
Silindir kaçak testi, motorun çalışan parçalarının durumunun kontrolünde kullanılır. Bu testte arızanın yerini kesin bir şekilde tespit etmek mümkündür. Silindir kaçak testi, kompresyon testinde olduğu gibi buji yuvasından yapılır. Buji yuvasına uygun bir aparat takılarak sente durumunda silindirin içine basınçlı hava verilmektedir. Silindir içinde bulunan basınçlı havanın yanma odasında bazı noktalardan kaçıp kaçmadığına bakılır.
19) Motorun silindir kaçak testine hazırlanma aşamaları nelerdir? Yazınız.
1.Motor normal çalışma sıcaklığına gelene kadar çalıştırılır.
2.Motor durdurulur, buji veya enjektör etrafındaki pislikler basınçlı hava ile temizlenir.
3.Motor üzerinde bulunan tüm bujiler (Dizel motorunda enjektörler) yerinden uygun bir anahtar ile sökülür.
4.Hava filtresi yerinden çıkartılır (Emme manifoldu ucundaki hava girişini sağlayan hortumlar sökülür.).
5.Gaz veya hava kelebeği tam açık konuma getirilir.
6.Radyatör kapağı yerinden çıkartılır. Radyatörde su seviyesi eksik ise kapağın seviyesine kadar su doldurulur.
7.Motorun yağ doldurma kapağı yerinden çıkartılır.
20) Silindir kaçak testi nasıl yapılır? Maddeler halinde yazınız.
1.Silindir kaçak testine başlanmadan önce kompresörün hava basıncını 13 kg/cm2 ( 200 lb/inç2) kadar ayarlanır.
2.Silindir kaçak test cihazının muayene hortumu test edilecek silindirin buji (Dizel motorlarında enjektör) yuvasına uygun anahtar ile takılır.
3.Muayene hortumunun ucuna uygun bir düdük takılarak test edilecek silindir senteye getirilir.
4.Eğer düdük ile sente işlemi yapılamıyorsa, supap muhafaza kapağı yerinden sökülerek supapların açılıp kapanmasına göre senteye getirme işlemi yapılır.
5.Test edilecek silindir senteye getirildiğinde, muayene hortumun ucunda bulunan düdük sökülür.
6.Muayene hortumu test cihazının rekoruna takılır.
7.Kompresördeki havanın aniden yanma odasına dolmasını engellemek için cihazın üzerinde bulunan vana kapatılır
8.Test cihazının ucuna kompresörden gelen basınçlı hava bağlanır.
9.Bütün bağlantılar tamamlandıktan sonra vana yavaşça açılarak test havasının yanma odasına dolması sağlanır.
10.Test havası 8-10 kg/cm2 ayarlanır. 2 numaralı manometre 8-10 kg/cm2 basıncı göstermelidir.
11.Test anında silindirde herhangi bir kaçakolması durumunda 1 numaralı manometrede % cinsinden kaçan havanın sayısal olarak miktarı verilmektedir. 1 numaralı manometrede okunan değer test edilen silindirin kaçak miktarını vermektedir.
12.Silindir kaçak testi bütün silindirlere teker teker uygulanır. Bütün silindirler kontrol edildikten sonra silindir kaçak tablosu doldurularak sonuçlar hakkında yorum yapılır.
21) Silindir kaçak testinde motorun hava kaçağı yapacağı yerler nerelerdir? Yazınız.
1.Emme supabı oturma yüzeyi,
2.Eksoz supabı oturma yüzeyi,
3.Segman silindir arasından
4.Silindir kapak contasından
22) Silindir kaçak testinde elde edilen değerler nasıl olmalıdır? Yazınız.
1.Silindir kaçak testinde elde edilen değerler normal bir motorda % 20’nin altında olmalıdır.
2. %20’nin üzerinde ölçülen değerler motorda kaçak olduğunu gösterir.
23) Silindir kaçak testi sırasında basınçlı hava nerelerden ve hangi sebeplerle kaçabilir? Yazınız.
1.Emme manifoldundan hava geliyorsa emme supabı yerine tam oturmuyordur veya ayarı bozuktur ( Kurumdan dolayı yerine tam oturmayabilir.).
2.Eksoz borusundan hava geliyorsa eksoz supabı yerine tam oturmuyordur veya ayarsızdır
( Kurumdan dolayı yerine tam oturmayabilir.).
3.Radyatör kapağından hava kabarcıkları çıkıyorsa silindir kapak contası soğutma
suyuna hava kaçırıyordur ( Silindir kapağı eğik veya silindir kapak contası arızalı olabilir.
4.Yağ doldurma kapağından hava geliyorsa segmanlar aşınmış veya kırılmış olabilir.
5.Komşu silindirin buji yuvasından hava geliyorsa silindir kapak contası kaçırıyordur. (Silindir kapağı eğik olabilir.).
24) Benzinli motorlarda yağlama basıncı…………………. bar arasındadır.
Benzinli motorlarda yağlama basıncı……. 2,5–4……. bar arasındadır.
25) Dizel motorlarında kullanılan turbo şarjın yağlanması niçin tam ve eksiksiz olmalıdır? Yazınız.
Turbo şarj çalışma esnasında basınçlı motor yağı sayesinde hidrostatik yağlama ile (Krank mili kol ve ana yatak yağlaması gibi…) merkezlenmekte ve bu yağ ile üzerindeki fazla ısıyı atmaktadır. Turbo şarj çok az da olsa yağsız çalıştığı zaman ısıdan ve sürtünmeden dolayı hemen bozulabilmektedir.
26) Dizel motorlarında yağlama sisteminde bulunan yağın ömrünü uzatmak için ne yapılır? Yazınız.
Dizel motorlarında yağlama sisteminde bulunan yağın ömrünü uzatmak için yağ soğutucular kullanılmaktadır.
27) Motorlarda yağ basıncının yetersiz olduğu nasıl anlaşılır? Yazınız.
Motor, marş anında (150 d/d ) çevrilmeye başlanıldığında yağ pompasının karterden motor yağını emerek sisteme belirli bir basınçta pompalaması gerekmektedir. Yağ basıncının sistemde yeterli seviyede olması gerektiğini sürücüye yağ ikaz lambasının haber vermektedir. Bazı otomobillerde yağ basınç ve sıcaklık göstergesi bulunmaktadır. Kontak anahtarı yerine takılıp bir kademe çevrildiğinde yağ ikaz lambası yanması gerekmektedir. Yağ lambasının yanması; sistemde dolaşan yağın basıncı az veya basıncın sıfır olduğunu gösterir. Motor marş yapıldığında ve sistemde dolaşan yağın basıncı arttığı anda yağ ikaz lambasının sönmesi gerekir.
28) Yağ basınç testi için motorun hazırlık aşamaları nelerdir? Yazınız.
1.Motorda herhangi bir yağ kaçağı var ise yeri tespit edilerek arıza giderilir.
2.Yağ ve yağ filtresi yenisi ile değiştirilir ( Motor yağ değişimi motor sıcak iken yapılır.)
3.Yağ filtresinin üzerinde bulunan yağ müşürü (Sensörü) yerinden sökülerek uygun bir rekor ile test cihazının ölçüm ucu yağ müşürü yerine dikkatli bir şekilde takılır. (Bazı araçlarda yağ filtresi yerine cihazın ölçüm ucu takılır).
4.Yağ basınç testi anında motorun yağ seviyesinin normal seviyede olması gerekmektedir.
5.Üretici firmanın kataloğundan motorun yağlama basınç değeri öğrenilir.
29) Yağ basınç testi nasıl yapılır? Maddeler halinde yazınız.
1.Yağ basınç testine hazırlanan motor rölanti devrinde çalıştırılır.
2.Rölanti devrinde test cihazının üzerinde bulunan tahliye düğmesine basılarak cihazın içerisine bulunan havanın yerine motor yağı gelmesi sağlanır.
3.Motor rölanti devrinde çalıştırılırken test cihazının gösterdiği yağ basıncı okunur.
4.Motorun devri artırılarak orta ve yükse hızlarda yağ basıncı tekrar okunur.
5. Test cihazında okunan değerler ile örnek yağ basınç test tablosu hazırlanır.
6.Elde edilen sonuçlar üretici firmanın katalog değeri ile karşılaştırılır.
30) Farklı devirlerde yağ basıncında düşme veya yükselme var ise muhtemel sebepler nelerdir? Yazınız.
Farklı devirlerde yağ basıncında düşme veya yükselme var ise sistemde bulunan basınç ayar supabı veya çek valfin yayları bozulmuş olabilir.
31) Yağlama sisteminde basınç ayar supabı ve çek valfin arızalanması durumunda meydana gelebilecek arızalar ve yapılması gerekenler nelerdir? Yazınız.
1. Basınç ayar supap yayının tansiyonu düşmüşse; sistemde düşük basınç ölçülür ve motorun devrinin artmasına rağmen basınç yükselmez.
2. Basınç ayar supabının açılmasını engelleyen pislik veya tortu varsa; sistemdeki basınç katalog değerinden fazla yükselir ve basınç ayar supabı gerekli basınçta açılmaz.
3. Sistemde bulunan çek valf tam açılmıyorsa; motorun basıncı rölanti devrinde istenen değere ulaşmaz.
Youtube kanalımıza abone olmak için tıklayınız.