Common Rail Enjeksiyon Sistemi
Common-Rail enjeksiyon sistemi, dizel motorlar için bir yüksek basınç stok sistemidir. Stok enjeksiyon sistemi olarak da tanımlanır. “Common-Rail“ kavramı yaklaşık olarak “ortak yol” demektir ve tüm enjektörlerin toplam yakıt yüksek basınç stoku içindir.
Ana özellik: Basınç oluşumu ve yakıt enjeksiyonu bağımsız olarak yapılır. Ayrı bir yüksek basınç pompası, enjeksiyon için gerekli olan yüksek basıncı oluşturur. Bu bir yüksek basınç stokuna (Rail) kaydedilir ve kısa enjeksiyon hatları ve enjektörlerle kullanıma sunulur.
Common-Rail enjeksiyon sisteminin avantajları
• Tanı alanıda serbestçe seçilebilen enjeksiyon basıncı.
• En uygun karışımın oluşması için yüksek enjeksiyon basınç teklifi.
• Ön, ana ve son enjeksiyonla esnek enjeksiyon geçişi.
Yakıt Sistemi
Besleme- / Geri dönüş basıncı
Yakıt pompası 1 bar’lık besleme basıncıyla besleme yapar
Yakıt beslemesinde maksimum müsaade edilen basınç 1,6 bar
Yakıt geri dönüşünde maksimum müsaade edilen basınç 1,8 bar
(Yüksek basınç pompasının radyal mil keçeleri zarar verebilir)
Yüksek basınç
• Yüksek basınç bölgesinde 200 bar’dan itibaren enjektörler motor kontrol ünitesinden kumanda edilir (enjeksiyon onayı)
• 130 bar yüksek basınç bölgesinde altta kalırsa enjeksiyon motor kontrol ünitesinden kapatılır.
• Yüksek basınç stokunda nominal ve gerçek basınç arasındaki büyük basınç farkında enjeksiyon motor kontrol ünitesinden kapatılır.
Enjektörlerden geri dönüş basıncı
• Basınç tutma valfinden 10 bar’a ayarlanır.
• Basınç tutma valfi, sistemi doldurmak için zıt yönde ulaşılabilir durumdadır.
• Basınç manometresiyle 5051/60 kontrol
Yüksek Basınç Pompası
• Yakıt pompası, triger kayışı üzerinden sol silindir sırasının emme eksantrik milinden i = 5/6 aktarımıyla motor devri için tahrik edilir.
• Triger kayışı bakımı gerektirmez.
• Dişli pompası, saf mekanik çalışan bir besleme pompasıdır. Bir dişli üzerinden yüksek basınç pompasının tahrik milinden tahrik edilir.
• Besleme pompasından hazırlanan yakıtı, yüksek basınç pompasının yakıt beslemesini tüm çalışma durumlarında güvence altına almak için yaklaşık. 5-6 bar’a yükseltir.
Yüksek basınç pompasının şematik yapısı
• Tahrik milindeki eksantrikler itici pul üzerinden pompa pistonunu tahrik eder.
• Üç pompa pistonu 120º’lik bir açıyla entegre edilmiştir.
• Her dönüş başına üç nakil stroku, pompa tahrikinde eşit bir yüklenme sağlar.
Yüksek basınç pompasının tahrik milinde bir eksantrik bulunur.
Eksantrik, itici pul üzerinden pompa pistonunu yukarı ve aşağı doğru hareket ettirir.
Emiş Stroku
Pompa pistonunun aşağı hareketi sıkıştırma bölmesinde bir hacim genişlemesine yol açar. Bu sayede, sıkıştırma bölmesindeki yakıt basıncı azaltır. Emme supabı dişli pompasından beslenen yakıtın basıncıyla açılır. Yakıt emme supabı üzerinden sıkıştırma bölmesine akar.
Nakil Stroku
Pompa pistonunun yukarı harekete başlamasıyla sıkıştırma bölmesindeki basınç artar. Bu sayede emme supabın pulu yukarı doğru bastırılır ve sıkıştırma bölmesini kapatır.
Yukarı doğru hareket eden pistonla basınç oluşmaya devam eder. Sıkıştırma bölmesindeki yakıt basıncı yüksek basınç bölgesindeki basıncı arttırır arttırmaz, egzoz supabı açılır ve yüksek basınç bölgesinde yakıt gider.
Yakıt Dozaj Valfi
Yakıt basıncının yüksek basınç bölgesinde düzgün bir ayarlama sağlar. Enjeksiyona gerekli olduğu kadar yüksek basınç pompasına yakıt akıtır. Bu sayede yüksek basınç pompasının güç alışı düşer ve yakıtın gereksiz ısıtması önlenir.
• Yakıt dozaj valfi akımsız olarak açılır.
Ayar pistonu yay kuvvetiyle sola doğru itilir ve yüksek basınç pompasına minimum kesit sağlar.
• Kumanda edilmiş durumda yakıt dozaj valfi kapatılır.
Test oranına göre ayar çubuğuna etki eden kumanda basıncı artar. Kumanda basıncının yüksekliği, ayar pistonun konumunu ve dolaysıyla yüksek basınç pompasına giden yakıtın akış miktarını belirler.
Yakıt Basınç Ayar Valfi
Bu valf ile yüksek basınç pompasındaki (Rail) yakıt basıncı ayarlanır. Bir PWM sinyali üzerinden motor kontrol ünitesinden kumanda edilir.
• Yakıt yolundaki basınç yüksekse, ayar valfi açılır ve yakıt geri dönüşünde yakıt yolunun bir kısım yakıtını kontrol eder.
• Yakıt yolundaki basınç düşükse, ayar valfi kapanır ve yüksek basınç tarafının alçak basınç tarafına karşı kapatır.
• Valf akımsızsa, yeterli basınç yakıt yolunda kurulamaz. Motor stop eder veya motor çalıştırılamaz.
Enjektörün Yapısı
Enjektörler, bir Piezo aktörle kumanda edilir. Piezo teknolojisi, solenoid valf ile kumanda edilen enjektörlere karşın ykl. %75 enjektör iğnesinde daha az hareket kütlesine sahiptir. Bu ağırlık avantajından aşağıdaki avantajlar ortaya çıkar:
• Çok kısa devre süreleri
• Her çalışma zamanı için daha fazla enjeksiyon mümkün
• Büyük strok kesinliğiyle tam dozaj edilebilen enjeksiyon miktarları.
• Ön enjeksiyonlar, yük/ devir ve sıcaklığa bağımlıdır.
– soğuk motorda ve rölantiye yakın bölgesinde 2 ön enjeksiyonları (akustik)
– yüksek yükte 1 ön enjeksiyon (Egzoz gazı emisyonları ve tüketim)
• Dizel partikül filtresinin rejenerasyonu için 2 sonradan enjeksiyon.
Piezo Aktör
• Enjektörü kumanda etmek için bir Piezo aktör kullanılır.
• Piezo aktörde enjektörün kumandası, ter Piezo elektrikli etkide kullanılır.
Ters piezo elektrikli etki = Elektrikli bir gerilimi Piezo elemanına koyarak, kristal yapısı genleşip uzar.
• Piezo aktör, 264 Piezo elemanından oluşur.
• Bir Piezo elemanı 0,08 mm kalındır. Bir Piezo elemanın genleşmesi devredeki gerilimde sadece %0,15’tir.
• Kumanda gerilimi: 110 – 148 Volt, yakıt yolu basıncına göre.
• Piezo çubuk, 0,03mm’ye kadar 148 Voltta genleşir (karşılaştırmalı olarak: 0,06mm’lik bir yarı çapla bir saç).
Durgun konum/enjeksiyon sonu
• Durgun konumda/ enjeksiyon sonunda enjektör kapalıdır.
• Piezo aktörde hiçbir gerilim devrede değildir.
• Enjektör iğnesinin üst tarafında ve devre valfin de yakıt yolu basıncı vardır.
• Devre valfi yakıt yolu basıncı ve yay kuvvetiyle yakıt geri dönüşünü dış akış kelebeği üzerinden kapatır.
• Enjektör iğnesi, enjektör iğnesine doğru enjektör iğnesi üst yüzeyinin büyük basınç oranı ve iğne yayının kuvveti nedeniyle yüksek basınç tarafından kapatılır.
Enjeksiyon Başlangıcı
• Enjeksiyon başlangıcı için Piezo aktöre bir gerilim verilir.
• Piezo aktör uzar ve hareketi bağlantılı pistona aktarır.
• Bağlantılı piston bir hidrolik silindir gibi çalışır.
• Bağlantılı piston ile supap pistonu arasında, geri dönüşteki basınç tutma valfiyle 10 bar’lık bir yakıt basıncı ayarlanmıştır. Bu yakıt basıncı, bağlantılı piston ile supap pistonu arasında basınç pistonu görevini görür.
• Bağlantılı pistonun aşağı hareketi basınç pistonu üzerinden, supap pistonunu hareket ettiren hidrolik bir basınca ve yola dönüştürülür.
Enjektör iğnesi açılmıştır:
Supap pistonun yukarı hareketinde devre valfi aşağı doğru hareket eder ve bu sırada geri dönüşü açar. Enjektör iğnesinin üst kısmındaki mevcut yakıt yolu basıncı buna karşın çok hızla azalır. Enjektör iğnesi açılır.
Enjektör iğnesi kapanır:
Bağlantılı piston yukarı doğru hareket eder Devre valfi tekrar yerine bastırılır ve böylelikle geri dönüş kapanır. Enjektör iğnesinin üst tarafında tekrar yakıt yolu basıncı vardır. Enjektör iğnesi yerine bastırılır. Enjeksiyon sona ermiştir.
Fonksiyon:
1-Enjektör yakıt geri dönüşünde 10 bar’lık yakıt basıncı ayarlayın.
2-Yakıt sisteminin havası alınırken enjektörlerden yakıt geri dönüşün doldurulması.
Kaynak: Volkswagen