İş Makineleri Bakım ve Çalıştırılması

11.07.2020

16.089

A⁺

A^-

Bakım ve Çeşitleri

İş makinelerinin en az yakıt, yağ ve yedek parça ile arıza yapmadan çalışmalarını sağlamak amacı ile periyodik olarak günlük, haftalık, aylık ve yıllık olarak yapılan işlemlerdir.

İş makinesinin kullanılması ve bakımının doğru ve güvenilir olmasında en önemli faktör insandır. Bu sebeple makineyi kullanan ve bakımını yapan elemanın bilgili tecrübeli ve eğitilmiş olması şarttır.

Bakım Emniyeti

İş kazalarının çoğu insanların basit olan temel kural ve ikazlara uymadığından meydana gelmektedir. Gerekli tedbirler alınarak iş kazaları önlenebilir. İş makinesi bakımını yapmadan önce emniyet tedbirlerinin ve ikaz yazılarını okuyup anlayınız.

Kapalı yerlerde makineyi uzun süre çalıştırmayınız.
Yakıt doldururken, akü ve soğutma sıvı kontrolü yaparken ateşle yaklaşmayın.
Basınçlı sistemlerin (yakıt, soğutma, yağ, hidrolik) basıncını boşaltmadan bakım yapmayınız.
Yaptığınız işe uygun koruyucu ve takım kullanınız.

Bakım Zamanları

Bakım zamanları makine imalatçısının tavsiyesine uymak şartıyla günlük, haftalık, aylık, yıllık kontrol, değişim ve ayar zamanlarını belirtir. Bakım zamanları makine yapısı ve özelliğine bağlı olarak çalışma saati veya kilometre olarak verilmektedir.

ZAMAN

ÇALIŞMA SAATİ

KİLOMETRE

Günlük

Haftalık

Aylık

Üç aylık

Altı aylık

Yıllık

10 Saat

50 Saat

250 Saat

500 Saat

1000 Saat

2000 Saat

500 Km.

2500 Km.

12500 Km.

25000 Km.

50000 Km.

100000 Km.

Makine Bakım Kontrolleri

Günümüzde iş makinelerinde bakım iki şekilde uygulanmaktadır.

Programsız bakım.
Programlı bakım.

Programsız Bakım: Makinede arıza meydana geldiğinde yapılan pahalı ve istenmeyen bir bakım şeklidir.

Programlı Bakım : Makinede arıza meydana gelmeden, periyodik olarak belirli zamanlarda makinenin sistemli bir şekilde kontrol edilerek bakımının yapılmasıdır.

Makine bakım ve kontrolleri düz bir zeminde ekipmanlar yere indirilmiş ve emniyete alınmış şekilde yapılmalıdır. Makine yağ ve filtre değişim zamanları imalatçı tavsiyesi ve makinenin çalışma şartlarına bağlıdır.

Günlük Bakım ve Kontroller (10 Saat)

Makinenin verimli çalışması için günlük (her gün) yapılması gereken bakımdır. Günlük bakım ve kontrolleri dört aşamada yapılmalıdır.

Çalıştırma öncesi kontrol ve bakımı.
Çalıştırma sırasında kontrol ve bakım.
Çalışma kontrolleri.
İş bitimi kontrol ve bakımı.

1-Çalıştırma öncesi kontrol ve bakımı:

Makine etrafı dolaşılarak yapılan hasarlı parça, sıvı sızıntıları ve sıvı seviyelerinin kontrol ve bakımıdır. Makine özelliğine göre değişiklik gösterebileceğinden operatör kitabına bakılmalıdır.

Lastik tekerlekli makinelerde lastik hasarları ve basınçları kontrol edilir.

Paletli makinelerde palet, yürüyüş takımları kontrol ve hasarları.
Bıçak, kepçe, riper, tırmık gibi ataşmanların hasar kontrolü yapılır.
Yağ, yakıt, soğutma sıvısı sızıntıları kontrol edilir. (Sıvı sızıntıları makine altında, keçe, filtre, boru ve bağlantılarda kolayca görülebilir.
Motor yağı, hidrolik yağ seviyeleri kontrol edilir. (Yağ seviyeleri uygun seviyede değilse sistemde kullanılan tip ve kalitede uygun seviyeye kadar yağ ilave edilir.
Soğutma sistemi sıvısı kontrol edilir. (Sıvı seviyesi temiz ve yumuşak su ile tamamlanır.
Vantilatör kayışı hasar ve gerginlik kontrolü yapılır.
Hava filtresi ve ön temizleyici temizliği yapılır.
Akü bağlantıları ve sıvı seviyesi kontrol edilir. (Sıvı seviyesi düşükse saf su ilave edilir.
Yakıt tankı su ile tortu tahliye yapılır.
Çalışma saati kaydedilir.

2-Çalıştırma Sırasında Kontrol ve Bakım

Park sahasında yapılan ve çalıştırma öncesi kontroller yapıldıktan sonra yapılan kontrollerdir.

Park freni uygulanır.
Bıçak, kepçe gibi ataşmanlar yere indirilir ve kumanda kolları nötr pozisyona getirilir.
Motor çalıştırılır. 5-10 dakika ısıtılır. Göstergelerin uygun sahada olup olmadıkları kontrol edilir.
Motor yağ basıncı, motor harareti, akü şarjı ve yakıt tankı göstergesi kontrol edilir.
Hidrolik sistem basınç ve hararet göstergeleri kontrol edilir.
Bıçak kepçe gibi ataşmanlar hareket ettirilerek çalışma verimleri kontrol edilir.
Direksiyon ve fren sistemi test edilir.
Makinedeki mekanik sesler olup olmadığı dinlenir. Herhangi bir problem varsa işe başlamadan giderilir.

3-Çalışma Kontrolleri

Makinenin günlük çalışmasında performansının kontrolüdür. Anormal sesler olup olmadığını dinleyin, seslerin arıza habercisi olduğunu unutmayın. Zaman zaman göstergeleri kontrol ederek değişme olup olmadığını kontrol edin. Arızayı zamanında ilgililere haber verin.

4-İş Bitim Kontrol ve Bakım

Günlük iş bitiminde yapılan ve bir sonraki gün çalışmaya hazırlık kontrolleridir.

Makinenin yakıt tankı doldurulur.
Yakıt tankının iş bitiminde doldurulması, su yoğunlaşması ve tortuların çökelmesi yönünden önemlidir.
Makine özelliğine göre temizlenir.
Emniyetli park yerine çekilerek, emniyet tedbirleri alınır.
Günlük greslenecek yerler yağlanır.
Çalışma saati kaydedilir.

Günlük 4 Aşamalı Kontrol Listesi

Günlük Bakım (10 Saat)

Periyodik Bakımlar

Günlük bakımın dışında haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık yapılan bakımlardır. Bu bakımlar için iş makinasına ait bakım kitabı okunmalı ve tavsiyelere uyularak yapılmaıldır.


V kayışı kontrolü		Diferansiyel yağ seviye kontrolü

Motor yağ ve filtre değişimi		Hidrolik filtre değişimi

Şanzıman filtresi değişimi		Yakıt filtresi değişimi

Kışlık Bakım

Makinenin kış şartlarında verimli çalışmalarını sağlamak amacı ile yapılan bakımdır.

Motor soğutma sistemi temizliği, hortum ve kelepçelerin kontrolü.
Donmaya karşı ANTI-FREEZE kontrolü,
Motor ayarlarının yapılması (Pompa, enjektör)
Akü ve elektrik bağlantılarının kontrolü,
Kalorifer tesisatının kontrolü,
Soğukta çalıştırma sisteminin kontrolü,

Gerektiğinde Yapılacak Kontroller

Palet Ayarı

Paletli makinelerde yürüyüş takımlarının ömrünü uzatmak amacı ile çalışma zeminine göre paletlere yapılan ayarlardır.

Palet ayarı, istikamet tekeri gergi pistonuna gres yağı basılması ile gerdirilir, yağ boşaltılması ile gevşetilir.

Paletler sert zeminlerde normal değerinden biraz gergin, gevşek zeminlerde normal değerinden biraz gevşek yapılması tavsiye edilmektedir.

Palet ayarı yapılırken frenleri kullanmadan makinenin düzgün bir zemin üzerinde durmasını sağlayın. Bütün ekipmanı yere indirin.

Cer dişlisinin üstüne gelen pabucun tırnağı ile ön istikamet tekerinin üstüne gelen pabucun tırnağı üzerine bir cetvel yerleştirin veya tırnaklar arasına bir ipi sıkıca gerin.

Cetvel veya ip ile seğimin en fazla olduğu pabucun tırnağı arasındaki “A” mesafesini ölçün. “A mesafesi aşağıdaki sınırlar arasında olmalıdır.

Palet gergin ise yağı boşaltın, gevşek ise yağ basın.

Motor ve Aktarma Organları Bakım ve Yönetimleri

Motor Bakım Yönetimi

Günlük (10 SAAT)

Yağ seviyesini kontrol edin. Gerekirse tamamlayın.
Hortum ve boru bağlantılarında kaçak kontrolü yapın.
Kayış gerginliğini kontrol edin. Hasarlı kayışları değiştirin.
Hava filtresi indikatörünü (gösterge) kontrol edin. Gösterge kırmızı gösterdiğinde hava filtresini temizleyin. Dış filtre temizlenir, iç filtre temizlenmez değiştirilir.
Yakıt tankındaki su ve tortuyu boşaltın. Yakıt ikmali iş bitiminde yapılmalıdır.

Aylık (250 SAAT)

Motor yağ filtresini değiştirin, filtre yağında çapak kontrolü yapın.
Su filtresi elemanını değiştirin.
Akü kontrolünü yapın, kutup başlarını temizleyin.
Yeni veya revizyon görmüş motorlarda supap ayarını kontrol yapın.
Karter havalandırma filtresini temizleyin.

Altı Aylık (1000 SAAT)

Motor kulaklarının bağlantı cıvatalarını kontrol edin.
Soğutma suyunun donma derecesini kontrol edin.
Radyatör peteklerini temizleyin.

Yıllık (2000 SAAT)

Supap ayarı yapılır.
Dış hava filtresi değiştirilir.
Soğutma sistemi temizlenir.

Şanzıman Bakım Yönetimi

Günlük Bakım (10 Saat)

Şanzıman yağ seviyesini kontrol edin.
Makineyi düz bir zeminde durdurun, park frenini çekin, motoru stop edin.
Makine etrafında gezerek şanzıman bağlantılarından, valf grubundan, keçelerden yağ kaçağı, hortum boru bağlantılarında eziklik ve bükülme olup olmadığını kontrol edin.

3 Aylık (500 SAAT)

Şanzıman yağ filtresini değiştirin, filtrede çapak kontrolü yapın.

6 Aylık (1000 SAAT)

Makineyi düz bir zeminde durdurun, park frenini çekin, motoru stop edin.
Şanzıman yağını sıcak iken boşaltın.
Şanzıman yağ karteri havalandırmasını temizleyin.
Şanzıman bağlantılarını kontrol edin.

Şanzımanın Ömrüne Tesir Eden Faktörler

Operatör eğitimi: İyi yetişmiş bir operatör makineyi kapasitesinde kullanan ve makineyi sürekli çalışmaya hazır tutan kişidir.
Arıza belirtilerinin zamanında ve doğru değerlendirilmesi: Şanzımanlar muhtemel bir arıza öncesi bariz işaret veren sistemlerdir.
Bakımların zamanında ve doğru yapılması: Arıza belirtisine göre kontrol ve bakım yapılmalıdır.

Diferansiyel ve CER Grubu

Lastik tekerlekli yükleyiciler bakım yöntemi

Günlük (10 SAAT)

Makine etrafında dolaşarak kontrolde yağ kaçaklarını kontrol edin. Kaçak varsa diferansiyel ve cer gruplarında yağ seviyesini kontrol edin. Kontrol öncesi makineyi çalıştırarak tüm aksamın yağlanmasını sağlayın. Makine düz bir zeminde iken yağ seviye tapası yere paralel olacak şekilde park edin, park frenini uygulayın, motoru durdurun. Yağ seviyesi eksik ise tamamlayın, fazla ise boşaltın.

3 Aylık (500 SAAT)

Makineyi manyetik tapalar yukarıda kalacak şekilde park edin. Tapayı sökün ve metal parçacık kontrolü yapın. Aşırı metal parçalarının olması büyük bir arızanın habercisidir.

Yıllık (2000 SAAT)

Ön, arka diferansiyel ve cer yağlarını değiştirin.
Makineyi düz bir zeminde park edin, park frenini uygulayın, motoru durdurun. Boşaltma tapalarını açın, yağı boşaltın ve boşaltma tapalarını yerine takın. Doldurma tapasından uygun yağ ile seviyesine kadar doldurun.
Makineyi bir saat çalıştırdıktan sonra yağ kaçağı olup olmadığını kontrol edin.
Makineyi yağ seviye tapası yere paralel gelecek şekilde park edin. Doldurma tapasını açıp yağ seviyesini kontrol edin. Seviye düşükse tamamlayın.

Hidrolik Sistem Bakım Yönetimi

Günlük (10 saat)

Makine düz bir zeminde park edilir. Park freni uygulanır ve motor durdurulur.
Makine etrafı dolaşılarak hidrolik sistem yağ kaçakları kontrol edilir.
Hidrolik silindirler,pompalar,valf gurubu,hortumlar,hidrolik tank bağlantılar ve hortumları kontrol

Aylık (250 saat)

Hidrolik yağ soğutucuları kaçak kontrolü yapılır.
Hidrolik bağlantıların kaçak kontrolü yapılır.

3 Aylık (500 saat)

Hidrolik yağ filtresi değiştirilir ve metal çapakları olup olmadığı kontrol edilir.
Hidrolik pompa ve bağlantıları kontrol edilir.

6 Aylık (1000 saat)

Hidrolik sistemin genel kontrolü yapılır.

Yıllık (2000 saat)

Hidrolik yağları değiştirin.
Doldurma süzgecini temizleyin.

Hidrolik Sistem Ömrüne Tesir Eden Noktalar

Yağ kaçakları, yağ sarfiyatına ve sisteme toz girmesine sebep olur.
Yağ seviyesi, seviye çubuğundaki ADD-FULL veya (AZ-ÇOK) işaretleri arasında olmalıdır.
Arıza sonucu sistemin temizlenmesi, sistemde kalan çapaklar arızanın tekrarına sebep olur.
Kullanılan yağ ve takımların temizliği, kullanılan yağ ve yağ kabının temiz olması önemlidir.
Arıza belirtilerinin zamanında doğru değerlendirilmesi, Acele yapılan işlemler arızaları artırır.