Ölümcül Atalet Kuvveti

Atalet kuvveti bazen insan vücudu için ölümcül etkiler oluşturabiliyor…

Konumuza geçmeden önce Atalet kuvveti hakkında bir kaç hatırlatma yapalım…

Atalet Kuvveti (İnertia Force) bir diğer adı eylemsizlik kuvvetidir. Bu kuvveti yoktan var edemeyiz. Nitekim var olan enerjiyi, cisim yine kendi halini yani hareketsiz haline dönmek için kendi hareket yönüne zıt bir kuvvet oluşturup kullanır…

Evrende madde daima ilk hareketlerini korumak ister, bunun sonucunda madde duruyorsa durmak, hareket halindeyse o hızda harekete devam etmek ister. Dolayısıyla cisme bir kuvvet uygulandığında cisim harekete ters yönde cevap vererek ilk halini korumak isteyecektir. İşte bu noktada oluşan kuvvet eylemsizlik kuvvetidir.

Bir cisme uygulanan hiçbir kuvvet yoksa ya da cisme uygulana kuvvetlerin bileşkesi 0 ise cisim ya hareketsiz kalır ya da düzgün doğrusal hareket yapar. Örneğin sıra üzerinde duran bir kitaba dışarıdan bir kuvvet uygulanmadıkça sonsuza kadar bırakıldığı yerde kalır. Başka bir cisme eşit büyüklükte zıt yönde iki kuvvet uygulanırsa kuvvetler birbirini yok edeceğinden cisim hareket etmez. Sürtünmesiz bir ortamda bir bilyeyi harekete geçirdiğimizde misket düzgün doğrusal hareket yapar.

Yukarıdaki resimde bir evin zeminini olduğu gibi sağa kaydırdığımızda evin yaptığı hareket tasvir edilmiştir. Ancak resmin gerçek hayattaki tatbikini soracak olursanız bir evin böylesine bir atalet kuvveti karşısında yıkılacağı kuvvetle muhtemeldir. Diğer örneklerimizde de duran bir otobüste ayaktaki yolcuların haberi olmadan otobüs aniden hareket ederse yolcular arkaya doğru itilir. Hareket halindeki bir otobüsün aniden fren yapması sonunda ayaktaki ve oturan yolcuların öne fırlamaları yolcuların bulundukların durumları korumak istemelerinden kaynaklanır. Trafik kazalarında arabaların ön koltuklarında oturanların ani fren sonunda kafalarını cama çarpmamaları için emniyet kemeri takmaları zorunludur. Duran bir cismi herhangi bir kuvvet etkilemedikçe sürekli durur. Hareket halindeki bir cismi hareketini engelleyecek bir kuvvet etki etmedikçe hareketine devam eder. Bu özelliğe eylemsizlik denir.

PEKİ NEDİR ÖLÜMCÜL ATALET KUVVETİ ?

Aslında her şey bir soruyla başladı. Oto elektromekanik öğretmenim Sayın İBRAHİM BORAN’ bey bir dersinde bize şöyle bir soru yöneltti.. ” Bir kaza anında 2 otomobil kafa kafaya çarpışacak… Siz olsanız Şasi ve Kroseri Tank gibi olan araçta mı olmak isterdiniz ? yoksa sürücü ve yolcu kısımları güçlendirilmiş ancak şasi ve karoseri kağıt gibi olan bir araçta mı olmak isterdiniz… Doğal olarak bütün sınıf hep bir ağızdan hocam tabi ki tank gibi olan araçta olmak isterdik, cevabını verdik. Hocamız tebessüm etti. Bir araştırın öyle cevap verin dedi. Aylarca kimse tek kelime bir bilgiye rastlamadı. Sonuçta internet çocuklarıyız, internet kadar bilgiye sahibiz. Ama yemedim içmedim. Mezun olduktan sonra bu sorunun cevabını buldum.

2000 yılına kadar tüm otomobil firmaları tank gibi sağlam araçlar üretmek için birbiriyle yarışıyordu. Bu yarıştaki en önemli iki isimde Volkswagen ve Volvo firmalarıydı. O yıllarda insanlar özellikle Japon araçlarına karşı bir nefret beslemişti. Çünkü piyasada en adi aracı japonlar üretiyordu. Firmaların bu sağlamlık yarışı 1997 yılında kurulan  (Euro NCAP-Avrupa Yeni Otomobil Değerlendirme Programıyla) iyice körüklendi. Firmalar bu kuruluş tarafından verilen sağlamlık ve emniyet testlerinden geçerek otomobillerinin ve firmalarının itibarını tüm Avrupa’ya ifşa etmeye başladılar. Taki yarış pistlerinde meydana gelen kazalara kadar…

Bildiğiniz gibi Otomobil endüstrisinin AR-GE takımı, tabiri caizse Formula 1 ve  Rally pistlerinde yatıp kalkar. Yeni teknolojiler daima yarış araçlarında denenir. Daha sonra seri üretim bineklere de uygulanır. Uzun yıllar pistlerde gerçekleşen kazalarda herkesin gözünden kaçan bir detay vardı. Büyük hızlarda duran bir cisme yada bir araca çarpan sürücüler Bu kazalarda fiziki yaralar almadan kurtuluyordu. Ne var ki bu pilotların bir çoğu kazadan 1-2 saat sonra İÇ KANAMA sebebiyle ölüyorlardı. Ancak bu detay çok geç fark edildi. Aşırı güçlü darbeler iç kanamanın ana sebepleridir. Eğer kişi çok ciddi bir darbe aldı ise kuvvetle muhtemel iç kanama gerçekleşir…

Ancak bir kaç sene öncesine kadar gözünü açan otomobil firmaları Kaza anında darbeyi absorbe eden tasarımlar üzerinde durmaya başladı. Renault firması arkadan gelen darbelere karşı Megane araçlarda akordiyon iskelet tasarımını uyguladı. Bu tasarımla ani darbeler %40’a kadar emile biliyordu. Diğer firmalarda bu tip çözümler üreterek kazaları olabildiğince araca endekslemeye gayret ettiler. ”Aslında ortaya çıkan tablo tam bir atasözüyle özetlenebilir… ‘CANA GELECEĞİNE MAL’A GELSİN…” işte bu şekilde Firmalar yavaş yavaş Yüksek hasar alan, ancak darbeleri emen araç tasarımlarını hayata geçirdiler.

EMNİYET KEMERİ İÇ ORGANLARI NASIL PARÇALAR ?

Az önce size bir ev resmi gösterdim. Zemini hızla hareket ettirilen evin nasıl bir hal aldığını gördünüz.. Peki yüksek hızla giden bir aracın aniden olduğu yere saplandığını ve aniden durduğunu bir düşünün…Evet  emniyet kemeri sayesinde araçtan fırlamadınız. Ancak sizi araca bağlan emniyet kemeri iç organlarınızı sabitleyemiyor. Vücutta her zaman organlar arası boşluklar vardır. Bu boşluklar hava ve kan ile plazma alanlardan oluşan küçük alanlardır. İç organlar milimetrik salınımdaki bu boşluklar sebebiyle ani hızlanma ve ani durmalarda vücuttan bağımsız hareket yaparlar. Hareketin şiddeti ve boyutları göz önüne alınırsa ” 220 Km hızla bir duvara çarpan TANK ufak bir hasar alır. Ancak içerisinde bulunan emniyet kemerli askerler koltuklarında can verir. Nitekim Çarpma anında bedenleri dışarı fırlamaz, ama iç organları parçalanarak ileriye doğru büyük bir güçle salınım yapar. En başta bahsettiğim gibi Ataletin ölümcül yanı işte budur. Vücudumuzun yapısı gereği ani olaylar bizi ölüme kadar götürebilir.

SAĞLAM ARABA ÖLDÜRÜR – HASAR GÖREN ARABA HAYAT KURTARIR

Size biraz psikopatça gelebilir. Ancak mevzu tamda bu şekilde. Arabanızın en sağlam yeri Kapı direkleri,Ön cam kolonları,ön panel,arka yolcu kabinleri tüm bunların genel adı ”OTOMOBİL YAŞAM ALANI” sürücü ve yolcuların oturduğu 4 kişilik bölümü korumak için firmalar canla başla uğraşmışlardır. Bu bölümün haricindeki yerler BAGAJ VE KAPUT kısımları ”Darbeleri emen kahramanlardır. Sizi korumak için kendini feda eden tamponlar kaputlar  Asıl amaçları olan Atalet kuvvetini absorbe etmek için parçalanırlar… Bu olay anında da bir nevi atalet kuvveti frenlenir. Öbür türlü Tank gibi sağlam bir araç çarpışma anında sürücüyü ve yolcuları öldürür… Hiç bir hasar almasa’da yolcular İÇ KANAMADAN ölür…

*ESNEYE BİLEN EMNİYET KEMERİ VE KOLTUK
*HAVALI EMNİYET KEMERİ

Gibi özellikler son yıllarda uygulamaya koyulan en büyük örneklerimizdir. Esneye bilen emniyet kemeri kaza anında bir miktar gevşeyerek size ve iç organlarınıza bir miktar salınım imkanı tanır ki İÇ ORGANLARINIZ PARÇALANMASIN… bunun akabinde koltuğunuzun konumunu çarpma yönüne paralel hareket ettirir ki vücut hasarı en aza indirilsin.

Yine Havalı emniyet kemeriyle amaçlanan, Kaza anında alınan darbeyi tek bir noktaya değil vücudun her yerine eşit yayarak hasarı azaltmak…
…
Bir motor sitesinde yayınladığımız bu yazıyı sabırla okuduğunuz için teşekkür ederim… Bir sonra ki konuşulmamış, duyulmamış mevzuları irdelemek üzere hoşça kalın…

Yazan:
Muhammed Yasir Yaman