Sensörlerin Teşhisi

11.12.2019
4.877
A+
A-
Sensörlerin Teşhisi

1- Kontrol Ünitesi Sensörlerin Devre Prensibi

A) Sensörlerin gerilim beslemesi

Çoğu sensör bir gerilim beslemesine ihtiyaç duyar. Gerilim beslemesi harici olabilir veya doğrudan kontrol ünitesinden gelebilir. Eğer kontrol ünitesinden geliyorsa, bu şu özelliklere sahiptir:

1-Sensör şasisi
Motor şasi/kaporta şasinin potansiyel farkları sensör sinyallerini bozmaması için şasi doğrudan kontrol ünitesinden gelir.

2-5 Volt sabit gerilim
Sensör sinyallerinin bozulmaması ve sensörün düşük gerilim alanında da güvenilir çalışması için. Dahili 5 Volt kontrol ünitesi gerilimi çoğunlukla blok bilgi olarak mevcuttur. Bir Hall sensörü örn. 5 Voltla beslenebilir ve sinyal ölçümünde ise 12 Voltluk bir dikdörtgen sinyal tespit edilir, çünkü kontrol ünitesindeki Pull up direnci 12 Volta bağlanmıştır.

3-12 Volt besleme
Tasarıma göre sensörler 5 Volt yerine 12 Voltla da beslenebilir.

B) Sensör sinyallerinin özellikleri

Genelde aşağıdaki kurallar geçerlidir:

1- Ya sensöre doğru bir akım akışı olur veya sensörden kontrol ünitesine bir ölçüm akımı akışı olur. Her iki durumda da bir Pull up veya Pull down idrenci üzerinden bir gerilim kaybı oluşur. Sensörle kontrol ünitesindeki dirençlerin kombinasyonu sayesinde bir gerilim ayırıcı oluşturulur. Ölçüm akımı burada bir gerilim kaybına neden olur ve ayrılan gerilim kontrol ünitesi için ölçüm büyüklüğüdür.

2- Sensöre giden açık bir sinyal hattı üzerinde ya statik olarak
5 Volt veya 12 Volt gerilim ya da 0 Volt gerilim ölçülür. Çoğu durumda bir dikdörtgen sinyal veya zamanlı bir sinyal ölçülebilir.

2- Potansiyometre

Aşağıdaki örnek resimde klima sisteminin bir ayar motorunun potansiyometresinin devre şeması görülmektedir.

Bir potansiyemetre her zaman sabir bir gerilim beslemesiyle çalıştırılmalıdır, aksi takdirde çıkış gerilimi de değişebilir!
Gerilim sabit veya dikdörtgen sinyal şeklinde de olabilir.

Çıkış gerilimi kontrol ünitesi tarafından değerlendirilir.

Çoğu durumda bir potansiyometre kontrol ünitesine tanıtılır, örn. klima klapelerinin veya gaz kelebeklerinin ayar motorları. Tanıtma işleminde potansiyometrenin üst ve alt limit noktaları tespit edilir. Böylece üretim toleransları dengelenir ve tanıtılan limit noktaları aşılır veya altında kalınırsa kendi kendine teşhis mümkündür.

Kendi kendine teşhis gerekliyse, gerçek limit noktalarına asla ulaşılmaz! 0 vey 5 Volt ya da yüzde veya bit değeri şeklindeki limit noktalarına yalnızca bir arıza durumunda ulaşılır!

Örnekler:

Besleme geriliminde veya sinyal hattında arıza
-Artı devresi
-Şasi devresi
-Limit değerlerine ulaşılmadı
-Limit değerleri aşıldı veya altında kalındı
-Bir limitten diğerine gelme süresi çok uzun veya çok kısa (zorlanma)
-Sinyal hattında veya potansiyometre de kopukluk, geçici olarak veya uygunsuz sinyallerde

Bahsi geçen arızaların ne kadar kaydedilebildiği kontrol ünitesinin teşhis yazılımına bağlıdır.

3-Basınç Sensörü

Aşağıdaki resimde klima sistemine ait yüksek basınç sensörü devre şeması görülmektedir.

Sensöre normal gerilim verilir. Sensörün dahili elektroniğinde bir PWM modülatörü vardır.

Sinyal PWM sinyali olarak sensörden gelir. Yakl. 5 bar soğutucu madde basıncında %25 PWM. Sinyal basınçla orantılı olarak artar ve yakl. 32 bar basınçta %75 PWM’dir.

Sensördeki soket çıkarılmışken sinyal hattındaki gerilim
0 Volttur çünkü Pull down direncine şasi verilmiştir.

Klimatik ve Klimatronik olan araçlarda sinyal klima kontrol ünitesine ve CAN üzerinden motor kontrol ünitesine (radyatör fanlarını kumanda etmek için) gider. Manuel klimaya sahip araçlarda sinyal doğrudan motor kontrol ünitesine gider. Radyatör fanları motor kontrol ünitesi tarafından yönlendirilir. Basınç artarken fanların hızı da orantılı olarak artar.

4-NTC Sıcaklık Sensörü

Genelde bir sıcaklık sensörü 5 Voltla çalıştırılır. Çoğu durumda bir sinyal gerilimi de vardır: Sinyal geriliminin 2 avantajı var:

-Ölçüm akımı tasarrufu

-NTC’den geçen akım direnç kısmında ısıya dönüştürülür, yani akım direnci ısıtır ve dolayısıyla ölçüm sonucunu bozar.

Pull-up direnci NTC ile bir gerilim ayırıcısı oluşturur. Ayrılan gerilim kontrol ünitesi için ölçüm büyüklüğüdür.

Tüm kısa devre veya kopukluk arızalarında kontrol ünitesinde 0 veya 5 Volt gerilim oluşur. Tüm durumlarda uygun bir arıza kaydı gerçekleşir.

Bu devrede yukarıda bahsi geçen durumda sensör de ne 0 Volt ne de 5 Volt gerilim olabilir!

Bir NTC’nin referans eğrisi yüksek sıcaklıklarda ani düşler, bu nedenle bir NTC yalnızca düşük sıcaklık ölçümleri için kullanılır. Çok yüksek sıcaklıklarda PTC dirençleri kullanılır (örn. egzoz sıcakıkları). PTC’de referans eğrisi yatay olarak ters çevrilmiştir.

5-Hall Şalteri (Elektronik Şalter)

Aşağıdaki örnek resimde debriyaj konum sensörü devre şeması görülmektedir.

Debriyaj konumu sensörü örneğinde Hall prensibine göre çalışan elektronik bir şalter söz konusudur.

Kumanda edilmiş/edilmemiş durumları için yalnızca iki sinyal durumu vardır. Şalter, Pull up direncinin arkasındaki potansiyele şasi verir.

Bu örnekte sensörün sinyal gerilimi 5 Volttur, çünkü Pull up da 5 Volta bağlanmıştır.

Hall şalterleri kullanıldığında çalışma ve sinyal gerilimlerinden oluşan bir karışık durum mümkündür.

6-Hall Sensörü

Aşağıdaki resimde motor devir sensörü devre şeması gösterilmiştir.

Hall sensörü prensipte bir Hall şalteri gibi çalışır (önceki folyoya bakın).
Pull up direncinin arkasındaki gerilime sensör şasisi verilir.

Çoğu zaman hatalı bir biçimde bir devir sensörünün pozitif geriliminin sensörden geldiği düşünülür.

Gerilim beslemesi ve sinyal gerilimi sisteme göre tamamen farklı olabilir!

Örnek: Bir sensör 5 Voltla beslenebilir ve sinyal gerilimi 12 Volttur.