Su Bazlı Boya Uygulaması
Boya sanayi, mamul sayısı her geçen gün artmakta olduğundan boya tüketimi de sürekli artmaktadır. Bu nedenle boyalarda kullanılan organik incelticiler ve sertleştiriciler çevreyi kirlettikleri ve insan sağlığına zararlı oldukları için bunların yerine inceltici olarak sadece su içeren boyaların araştırma geliştirme çalışmaları yapılmaktadır.
Boyanın geçmişi araştırıldığında insanlık tarihinin daha ilk çağlarında su bazlı boyalar karşımıza çıkmaktadır. Ancak modern anlamda su bazlı boyalar olan PVA (poli vinil asetat) esaslı boyaların piyasaya çıkışı 1950’lere rastlamaktadır. Yine aynı yıllarda ilk suda çözünen ve suda disperse edilebilen su bazlı alkidler geliştirilmiştir. 1980’lerden bu yana gittikçe daha çok hızlanan çevreci akımlar boya endüstrisini de etkilemiştir. Hava kirletici faktörleri yüzünden uçucu organik bileşen içeren boyaların kullanımına sınırlama getirilmeye çalışılmaktadır. Özellikle Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika’da kanuni zorlamalar uygulamaya girmektedir.
Ülkemizde su bazlı boyalara yönelmeyi zorlayacak baskı veya teşvik edecek talepler henüz yoktur. Başta Gümrük Birliği’ne takiben de Avrupa Birliği’ne giriş ile artacak olan ticari ilişkilerde su bazlı sistemlerin üretilmeleri yönünde zorlamaların başlayacağı düşünülmektedir.
İhracatı hedeflenen ürünlerin çevre uyumlu hatta çevre korumacılık bilinci ile üretilmiş olmaları koşul olabilecektir. Yine Avrupa ile artan ilişkiler neticesinde ülkemizde de çevreci akınların solvent kullanımı sınırlamaya çalışacakları beklenmedir. Ülkemiz boya teknolojisinin halen inşaat emülsiyon boyaları haricinde solvent bazlı olduğu açıktır. Bu gelişmeleri göz önüne alarak su bazlı boya teknolojisinin bağlayıcısından başlayarak oluşturulması gerekecektir.
Su ile çözünebilen reçine ve boya katkı malzemelerinden meydana gelen ve çevresel yükü diğer solvent bazlı sistemlere göre daha az olan boyalardır.
SU BAZLI BOYA UYGULAMA TEKNİKLERİ
Su bazlı boyaların uygulamadaki başlangıcı boyalı mamul sanayinin seri boyamaları ile yapılmıştır. Su bazlı boyalar ideal bir yüzey koruyucu boyadır.
Su bazlı boya uygulamaları yaş boyada olduğu gibi çeşitli metotlarla uygulanabilir. Bunların en yaygın olanı katotik daldırma dediğimiz katoforez kaplamalardır (KTL). Burada kullanılan malzeme su bazlı epoxy dir. Sistem olarak normal elektrolitli sistemlere göre ters yükle çalışırlar. Malzeme (+) yüklüdür, boya (-) yüklüdür.
Sprey uygulamaların, hem konveksiyonel tipi hem de elektrostatik sistemlerle atılabilir fakat kullanılan ekipmanın bu sisteme uygun olması gereklidir. Uygulama teknikleri olarak konvaksiyonel yaş boya teknikleri aynen geçerlidir. Su bazlı boya tabanca iç mekanizmaları paslanmaz malzemeden yapılmalıdır.
Daldırma tipi normal banyolarda ise malzemenin viskozite değişimi çok fazla olduğundan sürekli kontrol edilmesi ve ekipmanında bu malzemeye uygun olarak hazırlanmış olması gereklidir. Bu tip banyoların elektrostatik tipleri de kullanılmaktadır. Bu sistemler genelde fırın tipi olup ısı ile kürlenen boyalardır.
SU BAZLI BOYA YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Su bazlı boyalarda kullanılan su sert olmamalı. Aksi taktirde sert suyun içerisinde mevcut olan tuzlar yüzeyde birikerek boyanan yüzeylere yapışmasına ve açılmalara sebep olurlar.
Kullanılan boya üretim ekipmanlarının da sulu sistemlere dayanacak yapıda olması gerekmektedir. (paslanmaz) Su bazlı boya üretiminde dikkat edilmesi gereken en önemli parametrelerden biri de PH kontrolüdür. Sistemin bazik tutulması gereklidir. Aksi taktirde hızlı viskozite alma veya ayrışma gibi problemlerle karşılaşılabilir. Aynı zamanda boya içerisinde alkol ve su kombinasyonu düzgün yapılmalıdır. Özellikle fırın tipli su bazlı boyalarda açılma ve aşırı portakallaşma gibi problemlere neden olabilirler.
Su bazlı boya su ilavesi ile istenilen viskoziteye getirilir. Mükemmel bir boya filmi elde edebilmek için inceltici olarak suyun kalitesi çok önemlidir. Normal şebeke suyu her zaman tuz ihtiva etmektedir. Bu nedenle şebeke suyunun kullanımı uygun değildir. Suyun buharlaşmasından sonra tuzlar, kuruyan kaplayıcı tabakalar kalırlar. Bunlarda gerek suya karşı dayanıklılığı, gerekse korozyona karşı dayanıklılığı çok azaltırlar. Bunun sonucu olarak boyada kabarcıklar ortaya çıkar ve metal yüzeyler paslanmaya başlar. Bunun için inceltmede kullanılan suyun tuzlardan ve yabancı maddelerden arındırılmış olması gerekir.
Suyun boya filminden uzaklaşması ne kadar çabuk olursa boyanın kalitesi de o kadar iyi olur. Boya filminde suyun kalması boyanın dayanıklılığını azaltır.Boya tabakasında su ne kadar uzun kalırsa, boya birleşme kabiliyetini o derece çabuk kaybeder ve bununla orantılı olarak akma izleri oluşur.
Buna karşılık boya filminden suyun uzaklaşması hızlı olursa boyanın dayanıklılığı da artar. Buhar hızı, boya tabancası ve kurutma kabinindeki şartlara bağlıdır. Havanın nemi, hava akımı ve ısı boya filminden suyun buharlaşmasını belirleyici faktörlerdir. Havanın nem oranı ne kadar yüksek olursa kuruma süresi de o kadar uzun olacaktır.
Örneğin %75 oranında nem varsa kuruma, %50 nem oranına göre iki misli uzun olacaktır. Havanın nem oranı çok yüksekse ya ısının yada hava akım hızının artırılması gerekir. Her iki değişiklikte de suyun daha çabuk buharlaşmasında etkili olur. Normal durumlarda bir gecelik kuruma yeterlidir. Boyanın kuruması 20 C ‘de 16 saat sonra olur. Aynı neticeye 60 C ’de yapılan 60 dakikalık hızlı kurutma ile de ulaşılabilinir.
SU BAZLI BOYALARIN KULLANILDIĞI YERLER
İlk su bazlı boyalar elektrolitik daldırma boyalardır. Boyalı mamul sanayide katoforez astar olarak adlandırılan bu boyalar metal yüzeyleri paslanmaya karşı koruma özelliğine sahiptir. Son zamanlarda boyalı mamul üretici firmalarında su ile inceltilen baz boyalar kullanılmaya başlanmıştır.
Su bazlı boya tüketimi her geçen gün artmaktadır. Otomobil sektöründe, panel radyatör sektöründe, metal işleyen yan sanayide ve inşaat sektöründe yoğun olarak kullanılmaktadır.
SU BAZLI BOYA UYGULAMALARI
Su bazlı boya su ilavesi ile istenilen viskoziteye getirilir. Mükemmel bir boya filmi elde edebilmek için inceltici olarak kullanılan suyun kalitesi de çok önemlidir. Uygulama viskozitesine inceltilen boya, su bazlı boyalar için dizayn edilmiş konvansiyonel tabancalar ile uygulanır.
Suyun boya filminden uzaklaşması ne kadar çabuk olursa boyanın kalitesi o kadar iyi olur. Boya filminde suyun kalması boyanın dayanıklılığını etkiler. Boya tabakasında su ne kadar uzun kalırsa, boya birleşme kabiliyetini o derece çabuk kaybeder ve bununla orantılı olarak akma izleri oluşur. Buna karşılık boya filminden suyun uzaklaşması hızlı olursa boyanın dayanıklılığı da artar.
Buharlaşma hızı boya tabancası ve kurutma kabinindeki şartlara bağlıdır. Hava nemliliği, hava akımı ve ısı boya filminden suyun buharlaşmasını belirleyici faktörlerdir. Havanın nem oranı ne kadar yüksek ise kuruma oranı da o kadar uzun olacaktır. Örneğin %75 oranında nem varsa kuruma, %50 nem oranına göre iki misli uzun olacaktır. Havanın nem oranı çok yüksekse ya ısının yada hava akım hızının arttırılması gerekir. Her iki değişiklik de suyun daha çabuk buharlaşmasında etkili olur.
Oto tamir boyası olarak baz kat su bazlı boyalar kullanılmaktadır. (metalik baz kat ve düz baz kat) Bu boyaların üzerine 2K akrilik vernik uygulanmaktadır. Şu anda su bazlı 2K vernik yapılamamıştır. Ancak çalışmalar devam etmektedir.
Su bazlı boya uygulamasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, vernik uygulamasına başlamadan baz kat boyanın tamamen kuruması, bünyesindeki suyun tamamen buharlaşması gerekmektedir.
Baz kat boya tamamen kurumaz ise nemli kalacağı için vernikte hatalar meydana gelir. Ayrıca su bazlı boya uygulamadan önce boya tabancasının önce saf su ile çok iyi yıkanması gerekir. Tabancada kalacak olan tiner bulaşığı boya uygulamasında, boya yüzeyinde lekeler meydana getirir.