Ateşleme Bujileri Nedir?
Benzinli motorlarda motor içerisine alınan 1 / 15 yakıt/hava karışımının uygun bir basınç altında sıkıştırılması ile görevi başlayan buji bu esnada sıkıştırılmış karışımı kontrollü bir şekilde ateşlemesi ile tanınır.
Bu konumuz da sizlere bujiler ile ilgili bilinmesi gerekenleri anlatacağız. Şimdi gelelim bujilerin bir benzinli motorda ki görevlerine. Bunları 4 ana hususta belirtebiliriz.
- Soğuk havalarda motorun çalışmasını garanti etmeli.
- Özellikle aracın hızlanma anında kesintisiz ateşlemeyi sağlayabilmeli.
- Motor çalıştığı sürece motor performansında bir düşüşe yol açmadan kusursuz bir ateşleme sağlamalı.
- Motorun her türlü işletme koşullarında, kompresyon kaçağına yol açmamalı aşırı ısınmamalı.
Bir Buji’nin sahip olması gereken özellikleri de şu şekillerde belirtebiliriz.
1-Mekanik Özellikler
Buji, motorun sıkıştırma zamanında meydana gelen 50 bar’lık basınca karşı dayanıklı olmalı ve kompresyon kaçağına yol açmamalıdır.
Seramik gövdesi özellikle Buji’nin sökülmesi takılması sırasında kırılmamalıdır.
2-Kimyasal Özellikler
Buji’nin yanma odasının içerisine bakan kısmı yüksek sıcaklığa maruzdur ve bu yüksek sıcaklık karşısında Buji’nin ucu kor haline gelerek çok yüksek sıcaklıklarda başlayan kimyasal etkilerle karşı karşıyadır. Kızarma noktası ile bağlantılı olarak ise yanma artıkları Buji’ye daha çok yapışır ve Buji’nin özelliklerini bozar.
3-Termik Özellikler
Motorun çalışması esnasında buji yanan gazları yüzünden sürekli ısınmaya emilen yakıt hava karışımı yüzünden ise sürekli soğumaya zorlanır. Bu tarz ani sıcaklık değişimleri Termo şok olarak adlandırılır ve özellikle Buji izolatörü bu
termo şoklara karsı dayanıklı olmalıdır. Diğer yandan ise Buji üzerindeki sıcaklığı motorun silindir kapağına iyi ileterek Bujinin silindir kapağı dışında kalan kısmı az ısınmalıdır.
Bu üstteki özellikler alacağınız bujilerde aranan özellikler olmalıdır. Kullanacağınız bujilerde mutlaka bu özellikleri aramalısınız. Bu yüzden bujilerde mutlaka piyasada bilinen önemli markaları tercih etmelisiniz. Bu markalar ile ilgili sizlere isim vermekte burada pek doğru olmaz. Siz aşağı yukarı tahmin edebilirsiniz arkadaşlar.
Atesleme Kaçağı
Bujilerde meydana gelen temel problemlere değinecek olursak…Bunlardan birisi ateşleme kaçağıdır. İs, kurum, kül belirli basınç ve sıcaklıkta elektriksel olarak iletkenlik gösterir. Böyle bir durumda kıvılcım buji tırnakları arasında oluşmak yerine Buji izolatörü üzerinden Bujinin içerisine doğru kayarak yakıt hava karışımını tutuşturmadan kaybolur. Bu durum ateşleme kaçağı olarak adlandırılır.
Buji izolatörünün elektriksel direnci 1000 oC de bile yüksek olmalı ve çalışma ömrü boyunca bu direnç değeri değişmemelidir.
Kıvılcım atlama şekillerine göre özel tırnak tasarımları ve yararlarına da aşağıda değinmek istiyorum. Bu tasarımlar hemen her motor ve yük durumlarına göre değişmektedir. Şimdi gelin bu tırnak teknolojilerine bir bakalım. Bunlar piyasa da bilinen bir markadan resmedilmişlerdir.
1-Sürekli İzolatör Yüzeyi Temaslı-Hava Boşluklu Tasarım
1-Katalitik konvertör için en uygun koruma.
2-Özel kıvılcım teknolojisi ile kendi kendini temizleme.
3-Düsük ateşleme gerilimi gereksinimi.
4-Çoklu tırnak sayısı sayesinde daha uzun ömür.
5-Kullanım ömrü boyunca ateşleme garantisi .
2-Kısmi İzolatör Yüzeyi Temaslı-Hava Boşluklu Tasarım
1-Özel tırnak tasarımı ile kirlendiğinde kendisini temizler
2-Katalitik konvertör için en uygun koruma.
3-Böylelikle ateşleme kaçağını engeller .
4-Düşük ateşleme gerilimi gereksinimi.
5-Çoklu tırnak sayısı sayesinde daha uzun ömür.
6-Kullanım ömrü boyunca ateşleme garantisi .
7-İlk çalıştırmayı kolaylaştırır.
Bu tırnak tasarımına sahip olan Bujilerin tırnakları belirli bir mesafe ile orta elektrota ve izolatör yüzeyine bakacak şekilde yerleştirilmiştir. Bu tarz bir tasarım ateşleme kıvılcımının atlayabilmesi için iki alternatif yol oluşturur.
Kıvılcım ateşleme kaçağını engellemek adına hangi yolu izleyeceğini bujinin aşıntı ve kurumlanma durumuna göre kendisi belirlemektedir.
3-Üstten “V” Tırnaklı Dizayn
Bu tasarımda “V” formu kazandırılmış tırnak Buji tırnakları arasında kalan alanın daha büyük olmasını sağlayarak kıvılcımın ısı enerjisini yakıt hava karışımına daha efektif iletilmesini sağlamaktadır.
1-Ateşleme kaçağını engelleyerek
2-Yakıt sarfiyatını azaltır
3-İyi tutuşturma özelliği ile
4-Motoru ve katalitik konvertörü korur
5-Düşük akü gerilimlerinde dahi ilk çalıştırmayı kolaylaştırır
Elektrotlar
Buji elektrotları arsından sürekli atlayan kıvılcımlar ve yüksek sıcaklık elektrotları yıpratarak aşındırır ve Buji tırnak aralığının büyümesine sebep olur. Bujinin iyi bir ömre ve değiştirme aralığına sahip olabilmesi için elektrot malzemeleri öyle seçilmeli ki aşıntıya ve korozyona karsı dayanıklı olmalıdır.
Elektrot malzemelerindeki yüksek sıcaklığa dayanıklı nikel karışımı aşıntıya ve korozyona karşı belirgin bir çözüm oluşturmaktadır.
1-Orta Elektrot
Orta elektrot baslık kısmından cam eriğinin içine sabitlenmiş ve ısı iletkenliğinin arttırılması adına içinde bakır çekirdek ihtiva eder. Uzun ömürlü “Long Live” Bujilerde ise orta elektrot Platin, Gümüş gibi metallerin tutturulması
için taşıyıcılık görevi yapar.
2-Tırnak (Şasi Elektrotu)
Buji tırnakları Buji gövdesine sabitlenmiş çoğunlukla dikdörtgen kesitine sahiptir.Tırnak ömrü tırnak malzemesinin ısı iletkenliğini yakından bağlantılıdır. Tırnakların alaşımlı malzemeden yapılması ısı iletkenliği bakımdan olumluluk
Teşkil etse de tırnak sıcaklığını tırnak uzunluğu ve tırnak profil kesiti tayin etmektedir.
Elektrot Malzemeleri
1-Alaşımlı Elektrotlar: Bujilerde elektrot malzemesi genelde Nikel alaşımlıdır ve içerisinde bakır çekirdek bulunur. Bu tarz bir yapı elektrotları korozyona karsı korurken ısı iletkenliğini de arttırır.
2-Gümüş Elektrot: Birçok malzemeye göre korozyon direnci ve ısı iletkenliği iyi olan malzeme gümüştür. Gümüş elektrotlar kurşunsuz yakıt kullanıldığı ve az hava-yüksek sıcaklığa (zengin karışım) maruz bırakılmadıkça daima dayanıklıdır.
3-Platin Elektrot: Platin ve Platin esaslı alasımlar korozyon ve oksidasyona karsı dirençli, termal erozyon karsı dayanıklıdır. Bu yüzden “Long Live” Bujilerde elektrot malzemesi olarak Platin kullanılır. Nikel alaşımlı orta elektrotun ucuna Platin Parçacık Sinterleme veya Lazer kaynak ile tutturulur.
Buji Tırnak Aralığı
1-Küçük tırnak aralığı:
Tırnak aralığı gereğinden küçük olursa tırnaklar arasında oluşan kıvılcımın
hacmi de küçük olur. Bu küçük kıvılcım tırnak kontakları arasında enerji
sönümlemesi oluşturduğundan kıvılcım tırnaklar arasında çok yavaş genişler.
Extrem durumlarda enerji sönümlemesi o kadar büyük olur ki tırnaklar
arasında kıvılcım oluşmayabilir.
2-Büyük tırnak aralığı:
Buji tırnak aralığının büyümesi ile enerji sönümlemesi de küçüldüğünden
tırnaklar arasındaki kıvılcımın hacmi de büyümektedir.Fakat bu
durumda da kıvılcımın oluşması için Yüksek bir Ateşleme gerilimine
gerek vardır. Fakat gerekli ateşleme gerilimi bobinin verebileceği
maksimum gerilimin üstüne çıkarsa bu durumda Bujide kıvılcım
oluşamayabilir.