Temel Tesviyecilik İşlemleri

18.01.2022
2.330
A+
A-
Temel Tesviyecilik İşlemleri

Temel Tesviyecilik İş ve İşlem Yaprakları

A- ARAÇ VE GEREÇLER

1- Mengene          2- Tesviyecilik el aletleri      3- Kumpas-Mikrometre      4- Cetvel    5-Lama demiri

Kazanım: Temel Tesviyecilik iş ve işlemlerini yapar.

Dosyayı indirmek için tıklayın

B- İŞLEM BASAMAKLARI

1- Yandaki temel tesviyecilikte kullanılan araç-gereç ve ölçü aletleri görülmektedir. Takımları ve ölçü aletlerini kullanmadan önce kontrol et.

2- İşe başlamadan önce KKD (kişisel koruyucu donanımları), yani iş elbiseni, iş eldivenini, iş ayakkabını mutlaka giy. Gerektiğinde de iş gözlüğü ve kulaklığını tak.

Parça Kesme İşlemi

3- İlk olarak, lama demirden istenilen ölçülerde parçayı kesme işlemini yap.

4- Bunun için yanda gösterilen ölçülerde, lama demiri üzerinden ölçü al.

Bu işlem için metrik çelik cetvel kullan.

5- Parça üzerinden ölçü alma sırasında, çizecekten yararlan.

6- Parça üzerinden ölçü alınan noktaları, resimdeki gibi çelik cetvel ve çizecekten faydalanarak birleştir.

7- Kesme yapılacak ortamı hazırla. Parçayı mengeneye bağla.

Mengenenin tezgâh üzerindeki yüksekliğinin çalışacak kişinin dirseğinden 3-5 cm aşağıda olmasına dikkat et.

Küçük parçalarda mengene ağzını mutlaka ortala. Parçayı tek taraftan sıkmak gerekiyorsa mengene ağızlarının paralelliğinin bozulmaması için diğer tarafa aynı kalınlıkta takoz koy.

8- Kesme işlemi için demir testere kullan.

Testerenin kayarak parça yüzeyini bozmaması için parça üzerine testerenin keseceği yere testere ağzı aç.

9- Kesme sırasında testere ileri itilirken hafif bastır, geriye serbest çek. Kesme yapılırken testere kolunu belirli hızda ve tüm lama boyunca hareket ettir. Sert malzemelerin kesiminde yavaş hareket ettirilmesi gereklidir. Kesme sırasında testere kolu 5–10 derece açı yapacak şekilde öne doğru eğ.

İş Parçasında Talaş Kaldırma İşlemi

10- Parçadan talaş kaldırma işlemi için resimde gösterilen uygun eğeyi kullan. İşlenecek parça boyutuna, malzemesine ve istenilen yüzey kalitesine göre eğe seç.

Parça küçük olduğu için, ilk olarak mengene ağzına parçayı ortalayarak bağla. Eğelenecek kısmın mengene ağızlarından yaklaşık 5 mm yukarıda kalması yeterlidir. Mengene ağzından çok dışarıda bağlanan parçaların eğelenmesinde dikkat dağılır.

11- Yüzeyden talaş kaldırırken uygun pozisyonda bunu yap.

Eğe yapılacak yüzey özel durumlar hariç yere paralel olarak mengeneye bağla. Eğelemeye başlanırken sol ayak ileri, içe doğru hafif bükük, sağ ayak biraz geride ve vücuda destek olacak şekilde, mengenenin 45 derece solunda eğeleme pozisyonu al.

12- Talaş kaldırma esnasında eğeyi doğru pozisyonda tut. Büyük eğelerde eğe sapı sıkıca kavranmalı, eğe sapının arka kısmı sağ avucun çukuruna dayanmalı, başparmak üste, işaret parmağı alta gelecek şekilde tutulmalıdır.

13- Eğelenen yüzeyin düzgünlüğünü gönye yardımı ile kontrol et.

Şekilde görüldüğü gibi parçanın uzun ve kısa kenarının kesiştiği yeri, gönyenin 90° lik köşesine daya. Uzun kenarın düzgünlüğüne bak. Burada dikkat etmen gereken gönyeyi göz hizasında tutman ve ışığın geliş açısından faydalanarak yüzeyin düzgünlüğünü kontrol etmendir.

Kumpas Nasıl Kullanılır

14- İstenilen ölçülere gelip gelmediğinin kontrolü için kumpastan faydalan. Bunun için uygun hassasiyete uygun kumpas seç.

Hareketli çene başparmakla hareket ettirerek parçaya yanaştır. Ölçü alırken çenelerin yüzeylere paralel ve tam yapışmasını sağla.

15- Parçanın son hali aşağıda görüldüğü gibidir.

Parçanın orta noktasına delik aç. Parçanın orta noktasının bulunmasında pleyt ve mihengirden faydalan.       

16- İlk olarak markalama yapılacak yüzeye, markalama çizgilerinin görünmesi için göz taşı sür. Göz taşı sürülecek yüzey, kirden ve pastan arındırılmış olmalıdır.

17- Yatay olarak çizgi çizilecek ölçüyü ayarla.

Yatay olarak parçayı tut ve düzgün bir şekilde çizgiyi çiz. Mihengirin çizici ucunu parçaya tam temas ettir ve kesin net çizgileri bir defada çiz. Dikey olarak çizgi çizilecek ölçüyü ayarla. Dikey olarak parçayı tut ve düzgün bir şekilde çizgiyi çiz. Çakışan çizgiler parçanın orta noktasıdır.

18- Çakışan yeri belirgin hale getirmek için nokta ve çekiçten faydalan.

Çizecek nokta gibi elemanların uçları bilenmeli, sivri olmayan uçlarla markalama yapma.

19- Şekilde görüldüğü gibi orta noktayı belirgin hale getir. Çekiç ile noktaya bir kere hafifçe vur.

Matkap İle Çalışma

20- Ortası belirginleştiren parçaya, yanda görülen matkap tezgâhı ile delik aç.

Bu işlemi yapmadan gerekli önlemleri al. Mutlaka iş gözlüğünü tak. Eldiven ve bol elbise giyme. Çapaklar göze zarar verebilir. Bol elbise, makine ile çalışırken matkaba dolanabilir.

21- İlk olarak iş parçasını uygun pozisyonda matkap ucu denk gelecek şekilde matkap tezgâhının mengenesine sıkı bir şekilde bağla.

Bağlanması zor küçük parçalar el mengenesi ile tuttur.

Matkap ucunun parçayı deldikten sonra tezgâh tablasına veya tezgâh mengenesine zarar vermemesi için altlık kullan.

22- Önce delinecek nokta matkabın eksenine göre yaklaşık ayarı yap, son ayar matkap dönerken yapılmalıdır. Tezgâhın devir sayısını matkap çapına, matkap gerecine ve delinen parçanın gerecine göre seç. Küçük çaplı delikler için yüksek devir, büyük çaplı delikler için ise düşük devirde döndür. Kasnaklar döner parça olduğu için matkap tezgâhı durmadan kullanma. Yaralanmaya sebep olabilir.

23- Matkap tezgâhı çalıştırılarak matkabın salgısını kontrol et. Salgı varsa düzeltilmeli, mandreni son olarak sık.

Kayış kasnak koruyucu kapağını mutlaka tak. Açıkta çalışılması yaralanmaya sebep olabilir.

24- İlerleme hızı otomatik ilerleme tezgâhları için geçerlidir. Elle yapılan ilerlemelerde bu hız saptanamaz. Büyük çaplı matkapla delik delinecekse 12 mm‟den büyük delikler kademeli olarak delinmelidir.

Delme işlemi yaparken matkap tezgâhının koluna yeterince ve düzgün şekilde baskı yap. Kesmenin bitişine yakın matkap ucu iş parçasından çıkacağı anda baskıyı azalt. Devamlı ve kuvvetlice tatbik edilirse matkap dalma yapar ve kırılır. Matkapla çalışırken bol elbise ve eldiven kullanma.

25- Delme işlemi bitince matkap tezgâhını durdur. Matkap ucu ve iş parçası sökülüp fırça ile temizle.

26- Delme işleminden sonra açılan deliğe diş aç.

Seçilecek kılavuz, matkap çapına göre seçilir. Bunun için vida çizelgelerinden faydalan. Yanda görüldüğü gibi tabloda delik açılan matkabın çapına göre kılavuz seç.

27- Kılavuz açılacak parçayı mengeneye bağla. Kılavuz koluna kılavuzu bağla.

Parçayı bağlarken elini sıkıştırma. Parçaya zarar vermeden mengeneye mağla.

28- Kılavuz parça yüzeyine dik (90 derece) gelecek şekilde üzerine fazla baskı yapmadan ağızlat. Kol üzerine baskı yapılmadan saat yönünde, bir tur ileri yarım tur geri hareket edilerek diş aç. Yağ kullanılması kılavuzun parça içinde sıkışıp kırılmasını engeller. Bu şekilde daha temiz dişler elde edilir.

Taşlama Nasıl Yapılır

29- Kılavuz çekilme işleminden sonra, parçanın köşelerine kavis ver. Bunun için yanda görülen taşlama tezgâhından faydalan.

İşe başlamadan önce iş eldivenini ve gözlüğü mutlaka kullan.

30- Yapılacak işe göre tezgâha taş bağla. Bunun için tablodan faydalan.

31- Taşın çatlaklık kontrolünü yap. Taşın mil ve yatakları sağlam olmalıdır.

Taş, salgısız dönmeli ve iyi dengelenmiş olmalıdır. Bunları kontrol et. İyi dengelenmemiş taş, dönme sırasında parçada dengeli bir talaş kaldırmaz.  Çatlaklık varsa kesinlikle değiştir.

32- Taşlama sırasında parçayı, taşın yüzeyinde gezdirerek taş yüzeyinin her tarafından eşit aşınmasını sağla. Taşın yan yüzeylerini kullanma.

Uygun soğutma sıvısı kullan, tezgâhın su kabını boş bırakma. Su kabının boş kalması parçanın ve taşın yanmasına sebep olur.

İş dayama parçası ile taş arasında boşluk 3 mm‟den fazla olmamalıdır.

Pafta İle Diş Açma

33- Silindirik bir parçaya diş aç. Bunun pafta-kılavuz setinden faydalan.

34- Pafta çekilecek silindirik parçayı, mengeneye elini sıkıştırmadan bağla.

35- Pafta lokmaları kola takılırken yazılı yüzey dışa doğru gelir buna dikkat et.

Silindirik parçanın dış yüzeyine diş açılırken pafta kolu ekseni ile vida açılacak milin eksenleri birbirine dik olmak şartıyla ağızlatılır.

36- Kol üzerine baskı yapılmadan saat yönünde, bir tur ileri yarım tur geri hareket edilerek diş açılır. Yağ kullanılması paftanın açtığı dişler üzerinde rahatça kaymasını sağlar. Bu şekilde daha temiz dişler elde edilir.

El Matkabı Kullanımı

37- Profil delinmesinde el matkabını kullanacağız. Bu işlemi yapmadan gerekli önlemleri al.

Mutlaka iş gözlüğünü tak. Eldiven ve bol elbise giyme. Matkap ucuna dolanabilir.

38- Profili ele zarar vermeden mengeneye bağla. Burada herhangi bir noktasına delik aç. Bu uygulamanın gayesi matkabın kullanımını öğrenmektir.

39- Delinecek parçaya uygun matkap seç ve sıkıca mandrene bağla. Mandren anahtarını üzerinde bırakma. Matkap çalıştırıldığında mandren üzerinden fırlayabilir.

Elektrik bağlantı kablosunun izolasyonunu kontrol et. Bu şekilde izalasyonu hasarlı kablo kullanma. Islak nemli ortamlarda çalışma. Elektrik kaçağı çarpılmaya sebep olabilir.

40- Delme işlemi için pozisyon belirle. Matkabı dik konumda parçaya yaklaştır. Yavaşça parçaya bastır. Matkap ucunun parçadan çıkmasına yakın baskıyı azalt ve delme işlemini tamamla.

Matkap motoru durmadan mandrene ve matkap ucuna dokunma.

Youtube kanalımıza abone olmak için tıklayınız.

Dosyayı sağ alt tam ekran tuşuna basarak indirme işlemi yapabilirsiniz.