Yağlayanlar ve Görevleri
İki metal elemanın birbiri üzerinde hareket etmelerini kolaylaştırmak amacı ile aralarına konan maddelere “yağ” veya “yağlayan” denir.
Yağlar elde edilişlerine göre iki grupta incelenirler.
- Sentetik esaslı yağlar (Kimyasal yolla)
- Mineral esaslı yağlar (Ham petrolden)
Not: Slaytı indirmek için tıklayınız.
Damıtma Kulesi
Yağların Görev ve Özellikleri
- Sürtünme kontrolü
- Aşınma kontrolü
- Sıcaklık kontrolü
- Korozyon kontrolü
- İzolasyon kontrolü
- Kuvvet iletimi
- Temizleme tesiri
Uygun Yağın Seçilmesi
Yağlamanın yapılacağı sistemde, bu sisteme uygun yağın seçilmesine etki eden üç faktör vardır;
- Dönüş hızı
- Yatak-Şaft aralığı
- Yük (yatağın inç karesine isabet eden libre, pound cinsinden basınç olarak ifade eder.)
Bu üç faktöre ilave olarak;
- Sistemin çalıştığı ortamın sıcaklığı
- Sistemde çalışma ile meydana gelen sıcaklık artışı
Devir ile Yağ İlişkisi
Viskozite
Viskozite yağların kendi akışlarına karşı gösterdiği iç dirençleridir.
Düşük viskozite, İnce ve kolay akan yağ demek iken. Yüksek viskozite, kalın ve zor akan yağ demektir.
Viskozite ölçme sistemleri
Bunu ölçmek için çok hassas laboratuar cihazları vardır. Fakat pratikte viskozite belirli hacimde bir yağın derinliği belli bir kaptan ve kalibre bir delikten akması için geçen zaman-saniye olarak ifade edilir.
Pratikte en çok kullanılan birimler Saybolt üniversal saniye ve Engler saniye derecedir .
Yağ Katıkları
Genel olarak;
- Yağlara istenen bazı özellikleri kazandırmak
- Mevcut olan özelliklerini geliştirmek
- İstenmeyen bazı özelliklerini en aza indirmek veya yok etmek amacı ile kullanılan maddelere katık denir.
A- Kimyasal yapı üzerinde etkili olanlar
- Oksidasyon önleyiciler
- Korozyon önleyiciler
- Aşınma önleyiciler
- Deterjan – Dispersan katıklar
- Pas önleyiciler
- Aşırı basınç (EP) katıkları
B- Fiziksel yapı üzerine etkili olanlar
- Akma noktası düşürücüler
- VI geliştiriciler
- Köpük önleyiciler
- Emülsiyon yapıcı katıklar
Uluslararası yağ sınıflamaları
- Dış çalışma sıcaklıklarına göre
- Hizmet sınıflarına göre
Dış çalışma sıcaklıklarına göre
SAE (Society of Automotive Engineers)
Hizmet sınıflarına göre
- API (Amerikan Petrol Enstitüsü)
- ACEA (Avrupa Otomotiv Üreticileri Birliği)
- ILSAC (Ulus. Merkezi Yağ Stan. ve Onay Komitesi)
- JAMA – JASO (Japon Otomotiv Üreticileri Birliği)
- MIL (Amerikan Ordusu Yağ Spesifikasyonları)
API (Amerikan Petrol Enstitüsü) Normları
API Benzinli Motor Yağ Sınıflamaları
- SJ 1997 Benzinli Motor Servis Kategorisi
- SL 1 Temmuz 2001 Benzinli Motor Servis Kategorisi
- Yüksek sıcaklıkta daha iyi depozit kontrolü
- Düşük yağ tüketimi
API Dizel Motor Yağ Sınıflamaları
- CF 4 1994 Ağır Hizmet Dizel Motor Servis Kategorisi
- CG 4 1998 Ağır Hizmet Dizel Motor Servis Kategorisi
- CI 4 2002 Ağır Hizmet Dizel Motor Servis Kategorisi
Yüksek hızda, 4 zamanlı dizel motorlarında;
- Korozif kurum kontrolü
- Piston depozit oluşumu
- Kurum birikmesi
- Oksidasyon
- Yağ sarfiyatı gibi özellikler kontrol altına alınmıştır.
ACEA (Association of European Car Manufacturers) Sınıflandırması
| Yağın kullanılabileceği motor cinsi | Yağın performans seviyesi |
| A – Benzinli motorlar için | 1 – Yakıt ekonomisi için |
| B – Dizel motorlar için | 2 – Genel amaçlar için |
| C – Dizel kamyon ve tır motorları için | 3 – Yüksek performans için |
API Otomotiv Dişli Yağ Sınıflamaları
API GL-5
Şok yüklemesi bulunan, çok ağır servis şartlarında çalışan, dişli yağıdır.
GRESLER
Gresin tanımı: Madeni yağlar kimyasal sabunlarla özel kazanlarda karıştırılarak pişirilir ve elde edilen karışıma gres denir.
Gresin rengi ile cinsi arasında hiçbir ilişki yoktur.
Greslerin özellikleri
- Kıvam
- Akma Özelliği
- Pompalanabilme
- Doku ve yapısı
- Renk
- Damlama noktası
- Yük taşıma kapasitesi
- Oksidasyon, pas ve korozyona karşı koruma
Kalsiyum sabunlu gres (Kap gresi)
Özellikleri: İyi rafine edilmiş baz yağlardan elde edilmektedir. Bu gresler suda erimez, nemli ıslak yerlerde rahatlıkla kullanılabilir. Ancak 80 °C nin üzerindeki yüksek sıcaklıklarda kullanılmaz. Damlama noktası ortalama 90 – 100 °C dir.
Kullanım yerleri: Orta devirli ve yüklü çalışma sıcaklığının 80° C aşmadığı durumlarda, özellikle normal yük altında çalışan düşük devirli düz yataklarda kullanılır.
Sodyum sabunlu gresler (Şasi gresi serisi)
Özellikleri: Sodyum sabunlu olup, yüksek vizkozite endeksli parafinik baz yağlardan üretilmektedir. Dayanıklı ve uzun hizmet ömürlüdür. Pasa dayanıklıdır ve özellikle 150°C civarındaki sıcaklıklarda ve -20°C gibi düşük sıcaklıklar için elverişlidir. Ancak sudan çabuk etkilenirler ve su ile yıkama dayanımları zayıftır.
Kullanım yerleri: Şasilerde, tekerlek yataklarında, aks mafsallarında ve düşük hızlı yataklarda kullanılır.
Lityum sabunlu gresler
Özelikleri: Geniş sıcaklık aralığında kullanılan suya, ısıya ve yüke dayanıklı çok amaçlı grestir. Sanayinin özel gres talep etmeyen birçok değişik uygulama sahasında tek çeşit gres olarak kullanılır. İyi pompalanabilir. Mekanik stabilitesi ve suya karşı direnci vardır.
Kullanım yerleri: Düz ve bilyeli yataklar, her çeşit kayma düzeyleri ve her türlü greslenecek noktalar için uygundur. Gerektiğinde otomotiv tip ekipmanların gresler yerlerinde kullanılır.
NLGI (Ulusal Yağlayıcı Gres Enstitüsü)
| NLGI no | Tanım |
| 000 | Yarı akışkan |
| 00 | Yarı akışkan |
| 0 | Yarı akışkan |
| 1 | Çok yumuşak |
| 2 | Yumuşak |
| 3 | Hafif kıvamlı |
| 4 | Orta kıvamlı |
| 5 | Ağır kıvamlı |
| 6 | Blok gres |
YAĞLAMA USULLERİ
Yağlama işinde çalışacak personelin ihtimamla seçilmesi, bunlara gerekli teçhizatın verilmesi ve eğitimi şarttır.
1- Şasi gresörlerinin yağlanması yüksek basınçlı yağlama
Şasinin birçok yerleri yüksek basınçlı tabanca ile yağlamak için, yağ yüksek basınçla sevkedilerek ilerideki yatak yüzeylerine gönderilir.
2- Alçak basınçlı yağlama
Bazı gresörler alçak basınçla yağlanmalıdır. Sebep fazla yağlamayı önlemektir. Bu noktaların fazla yağlanması bir keçeyi veya contayı patlatabilir veya başka bir hasara sebep olabilir.
İNŞAAT MAKİNALARINDA YAĞLAMA
İnşaat makinelerinin yağlanmasında bazı problemler vardır. Bunlar;
1- Makinelerdeki ve yağlama isteklerindeki çeşitleri,
2- Makinelerin her zaman yağlama yerine getirilmesi,
3- İstenilen yağlayan çeşidinin fazlalığı
YAĞLAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Yağlamadan Önce
- Yağlamadan önce makinenin yağlama kılavuzunu dikkatle inceleyin.
- Yağlama cihazında , uygun yağ bulunup bulunmadığını kontrol ediniz.
- Yağlama cihazındaki depolarda kafi miktarda yağ ve gres bulunup bulunmadığını ve Yağlama cihazının, hava basıncını kontrol ediniz.
Yağlama Sırasında
- Gres almayan, kırık, bozuk gresörleri yağlamadan önce değiştiriniz.
- Gresörleri temizlemeden gres tatbik etmeyiniz.
- Kendi imkanlarınızla gres basamadığınız yerleri derhal haber veriniz.
- Alçak basınçla yağlanacak yerlere ve bunlara ait boşaltma deliklerine dikkat ediniz.
- Yağlama sırasında yağladığınız yerleri dikkatle gözden geçiriniz, gevşeme, sızıntılar, kırık ve arızaları derhal haber veriniz.
- Yetkili olmadığınız tamir ve ayarı yapmaya teşebbüs etmeyiniz
Yağlamadan Sonra
- Fazla yağ ve gres sızıntılarını, serpintilerini siliniz.
- Bütün yağlama noktalarını ve tapaları tekrar kontrol ediniz. Yağlama cihazlarını temizlemeden kaldırmayınız.
NOT: Dosyanın sunumunu burayı tıklayarak indirebilirsiniz.