Araçlarda Debriyaj Sistemi

Motordan vites kutusuna gelen hareketi sürücü isteğine göre kesen, isteğine göre de birleştiren güç aktarma organlarının ilk parçası olan debriyajı bu konuda inceleyeceğiz.
Ayrıca konuyu en altta bulunan video ile destekliyoruz. Öncelikle debriyajı kısaca bir tanıyalım.

Debriyajın Araçtaki Rolü

Debriyajın araçtaki görevlerini 5 madde altında sıralayabiliriz. Bunlar sırası ile;

1. Vites yardımıyla motor ile dişli kutusunun arasında ayrılma ve kavrama işlemini sağlamak.
2. Motor torkunu iletmek
3. Kaçırma sırasında oluşan ısıyı absorbe etmek. (termal)
4. Kalkış ve her vites değişiminde konfor sağlamak
5. Motordaki düzensizlikleri filtre etmek.

Debriyaj Sistemi 3 ana kısımdan meydana gelmiştir. Bunlar ;

1. Baskı
2. Balata
3. Bilya (Rulman)

Aşağıdaki şekilde bu üç parçanın resmi görülmektedir.

Baskı Plakası

Aşağıdaki şekilde ise bir debriyaj sistemindeki baskı plakasının parçalarını görmekteyiz. Baskıyı kısaca açıklamak gerekirse; Sürücüden gelen pedal kuvvetini, kendi içerisinde bulunan ve balataya baskı uygulayan baskı plakasını basmak ve ya gevşeterek balatanın volan yüzeyindeki etkisini bitirmek için kullanılır.

Balata Diski

Vites kutusu giriş miline masuralı bir yatakla bağlanmış ve motordan gelen dairesel hareketi vites kutusu giriş miline motor volanı yüzeyine sürtünerek ve de tutunarak aktarılmasını sağlayan genellikle asbest malzemesinden üretilen bir elemandır. Yüksek sürtünmeye maruz kaldığı için zamanla özelliğini yitiren ve baskı, bilye ile birlikte değiştirilmesi gereken bir parçadır. Bir balata diski aşağıdaki parçalardan oluşur.

Debriyaj sisteminin birleşmesi ve ayrılmasının aşağıdaki resimlerde gösterilmiştir. Sistem kısaca açıklamak gerekirse şu şekilde çalışmaktadır. Sürücü debriyaj pedalına basar ve debriyaj telini gererek bilyaya baskı uygulayan ayırma çatalına kuvvet aktarılır, ayırma çatalına aktarılan kuvvet çatalın tam ortadan merkezlenmesi ile sürücünün verdiği baskı yönü tersine bir kuvvet uygulayarak bilyaya baskı verir. Bilyada Baskı üzerindeki diyaframa kuvveti aktarır. Diyaframa bağlı olan Langet baskı plakasını çekerek balata diskini volan dişlisi yüzeyinden ayırır. Çekilme uygulaması tam tersine gerçekleşir.

Resim 1: Sürücü debriyaj pedalına basmaktadır.

Resim 2: Sürücü tarafından debriyaj pedalına baskı devam etmektedir.

Resim 3: Sürücü tarafından debriyaj pedalına baskı sona ermiştir ve artık volanla balata diski kavraşmıştır.