Standart Dışı Yakıtların Motora Etkileri
Bir çok sürücü motorunu tam tanımazken aynı zamanda motoruna alacağı yakıtıda tam olarak bilemez. Bu konumuzda benzin ve motorinde standart dışı yakıtı belirleyen temel unsurları gözden geçireceğiz. Bu temel unsurları üç ana etkende toplayabiliriz. Bu ana etkenleri sayacak olursak. Bunlar;
1-Öngörülenin dışında yakıt kullanımı
2-Yakıt üretimi kaynaklı hatalar
3-Dağıtım ağı içerisinde yakıta karışan standart dışı katkılar
Şimdi öncelikle standart dışı yakıtın, motora ve motor performansına etkilerini ilk benzinde görelim.
Benzin
Oktan Sayısı:
Benzinin kendi kendine tutuşma özelliğini ifade eder. Oktan sayısı arttıkça, benzinin kendi kendine tutuşma basınç ve sıcaklığı artmaktadır. Oktan sayısının öngörülenden düşük olması, motorda kontrol dışı yanmaya dolayısıyla da vuruntuya neden olabilir. Kontrolsuz yanma sonucu ;
1-Motorda gürültülü (vuruntu) çalışma
2-Motor performansında azalma
3-Yakıt sarfiyatında artış
4-Motor stop edildiği halde motorun dönmeye devam etmesi (karbüratörlü motorlarda)
5-Motor parçalarında aşırı yük oluşumu ve sonucunda parça aşınmaları veya kırılmaları görülebilir.
Buharlaşma Basıncı (RVP)
Benzinin hangi sıcaklıkta ne kadar buharlaştığını ifade eden bir özelliktir. Soğuk ortam koşullarında buharlaşması düşük yakıtta ;
1-Motorda geç çalışma veya çalışmamaya
2-Çalışma düzensizliğine
3-Karbüratörlü motorlarda, sıcak ortam koşullarında ve sıcak motorda buharlaşması yüksek benzin nedeniyle buhar tamponu oluşabilir ve bunun sonucunda da;
4-Motorda geç çalışma veya çalışmamaya
5-Çalışma düzensizliğine neden olabilir.
Kükürt Miktarı
Benzin içinde bulunabilecek kükürt miktarı yakıt sınıfına göre değişiklik göstermektedir. Normalden daha yüksek kükürt ;
1-Benzin pompasında korozyona dolayısıyla da pompa verimsizliğine veya blokajına
2-Katalitik konvertör verimsizliğine
3-Lamda sensörü çalışmasının bozulmasına, bunun sonucunda da yakıt sarfiyatı artışına
4-OBD’li araçlarda OBD sisteminin yanlış alarm vermesine
5-Kükürt nedeniyle eksoz gazlarında sülfirik asit oluşmasına ve eksoz sisteminde korozyona/delinmelere yol açabilir.
Kurşun
Modern motorlarda olması gerekenden daha fazla kurşun ;
1-Katalitik konvertör bozulmasına ve dolayısıyla emisyon değerleri uygunsuzluğuna
2-Çevre ve insan sağlığı açısından olumsuz etkilere
Eski tip motorlarda olması gerekenden daha az kurşuna sahip benzin ;
1-Supap bagalarında aşınmaya neden olabilir.
Standart Dışı Katkılar
Benzine sonradan ilave edilen standart dışı katkılar (solventler, ucuz kimyasallar vb.), yakıt sistemi ve motor parçalarına zarar verebilmekte, motor performansında da olumsuz etkilere neden olabilmektedirler. Yakıt standardı bozulduğundan, standart dışı yakıtın motorda oluşturduğu olumsuzlukların tümü bu tür katkı içeren benzin kullanımlarında da görülebilir.
Motorin
Setan Sayısı
Motorinin tutuşma kolaylığını ve tutuşma kalitesini gösterir. Setan sayısı yükseldikçe motorin kolay tutuşur. Setan sayısı düşük motorinle çalışan motorlarda, zamanından geç yanma, eksik yanma yanma gibi düzensiz yanmalar görülür ki, bunun sonucunda da,
1-Düzensiz motor çalışması
2-Performans düşüklüğü
3-Yakıt sarfiyatında artış
4-Gürültülü çalışma
5-Eksoz supapları, piston gibi motor parçalarında kirlilik ve metal erimeleri
6-NOx miktarında artış görülebilir.
Kükürt Miktarı
Normalden daha yüksek kükürt ;
1-Enjektör ve silindir içinde kurumlanmaya
2-EGR sistemine sahip motorlarda EGR sisteminin kurumlanmasına ve sistemin tıkanması sonucu NOX artışına
3-Kükürt yanması sonucunda sülfirik asit oluşumu ve motor yağına asit karışması nedeniyle motor yağı ömrünün kısalması ve yağlanan parçaların hasar görmesine
4-Aşırı kurum ve asit oluşumu parçalanması zor partikül oluşumuna bunun sonucunda da partikül artışı ve motor parçalarında fiziksel aşınmalara
Kükürt miktarının çok düşük olması da, motorinin yağlama özelliğini azaltacağından yakıt ile yağlanması planlanan yakıt sistemi parçalarının hasar görmelerine neden olabilir.
Donma Sıcaklığı
Donma sıcaklığı düşük motorin kullanımında ;
1-Yakıt deposu ve yakıt sisteminde donma
2-Yakıt filtresi içinde motorinin jelleşmesi (katılaşma) sonucu filtre tıkanması sonucunda motorun çalışmaması veya verimsiz çalışma etkileri görülebilir.
Yakıt İçinde Su
Genelde Dizel motorlarda suyun motora ulaşmaması için önlem alınmaktadır. Ancak motorin içindeki su, yakıtın donma noktasını düşüreceğinden olumsuz etki yapmaktadır. Ayrıca ;
1-Motor parçalarında ve yakıt sisteminde (özellikle common rail ve enjektörler) paslanmaya
2-Düzensiz motor çalışması ve performans düşüklüğüne yol açabilir.